Yahudi kökenli bir Alman yurttaşı olan Hannah Arendt, Yahudi soykırımına tanıklık eder ve bütün olup bitene bir anlam verme gayretiyle kötülük problemi üzerine çalışır.
Bu sayede kötülüğe ilişkin yerleşik kavrayış yeniden sorgulanır hale gelir. Ahlaki problemlerin merkezinde yer alan kötülük hakkında felsefi bir soruşturma başlar; radikal kötülük ve kötülüğün sıradanlığı.
Radikal kötülük hiçbir politik, tarihsel ve ahlaki norm tanımayan, standart düşünme biçimimizle anlayamayacağımız, varoluşu tehdit eden bir kötülük biçimidir. Kötülüğün sıradanlığı ise kitlelerin iyiyle kötü arasında bir ayrım yapamamasına bağlıdır.
Her ikisinde de kötülük ve düşüncesizlik arasındaki ilişki irdelenir. Fikir ve yargı yoksunluğu, öngörememe ve kurmaca tutkulara saplanma; kötülüğün kaynağını oluşturur.
Bayağı hesaplar uğruna gerçekleştirilen kötülüklere sempatiyle yaklaşılması da kötü niyet vakası diye adlandırılır.
İnsanı motive eden her ne ise -kariyer, ikili ilişkiler, aile, hayatta kalma güdüsü- kötülüğe saplayan da odur. “Zulüm bir alışkanlıktır; insanda bu alışkanlığın kökleşmesi, sonunda hastalığa dönüşmesi mümkündür,” der Dostoyevski. Bataklıktan kurtulmanın tek formülü olarak bilgiye işaret eder Arendt.
Bunalımı görebilen, bunalımın adını koyabilen insan kötüyü de keşfedebilir. Doğru tanı koymanın yegâne şartı bilgidir. Bilgi iyileştiricidir. Tam da bu noktada işe karışan eylemsizlik, bilginin üzerini örtmeye uğraşır. Dünyanın gör dediğine sırt çevirdiğimizde kör bir karanlık olan kötülükle baş başa kalırız.
Temel insani özelliklerini kaybeden kişinin körlüğü, verilen görevi tamamen bir itaatle uygulaması ve yaptığı kötülüklerin farkında olmamasından gelir. Fikirsizlik, düşünce yoksunluğudur. Yaptığı şeyin kötü olup olmamasını ayırt edebilmesi bir yana karşı tarafla bir duygudaşlık kurmadığı için gerçekleştirdiği eylemlerin kötü olabileceği, aklına gelecek en son şeydir.
Hannah Arendt’in bizlere kazandırdığı bu yerinde ifadelerle somut olarak karşılaşmamız ne yazık ki sıklaştı ancak fikirsizlik ve eylemsizliğe dair ne varsa bilgiye ve iyiliğe dönüştürme çabamız sürüyor.
