Türkiye Ekonomisindeki Daralma ve Gelecek Beklentileri
Türkiye ekonomisinde uygulanan ekonomi politikası, sanayi üretimi ve istihdamda belirgin bir daralma sürecine neden oldu. Bu durum, 2024 yılına ilişkin ekonomik beklentilerin aşağı yönlü bir seyir izlemesine yol açtı. Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek’in göreve gelmesi, Merkez Bankası (TCMB) yönetimindeki değişiklikler ve yeni ekonomi politikalarının devreye girmesi üzerinden bir yılı aşkın bir süre geçti.
Bu dönemde, TCMB politika faizini Haziran 2023’ten Mart 2024’e kadar 41,5 puan artırarak %50 seviyesine yükseltti. Sıkı para politikası, finansmana erişimde ciddi sorunlar yaratırken, sanayi üretiminde de keskin bir düşüş yaşandı. Aynı zamanda geniş tanımlı işsizlikte tarihi bir artış gözlemlendi. Türkiye’nin büyük şirketlerinin bilançoları, enflasyon muhasebesi etkisiyle birlikte, beklentilerin altında kalmaya devam etti. Tüm bu gelişmeler, reel kesimin geleceğe dair beklentilerini de olumsuz yönde etkiledi.
SANAYİ VE OTOMOBİL ÜRETİMİNDE GÜÇLÜ DÜŞÜŞ
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre, Haziran ayında sanayi üretimi aylık bazda %2,1 ve yıllık bazda %4,7 azaldı. Aynı dönemde ihracat miktarı yıllık %8 oranında geriledi. Otomotiv üretimi ise yılın ilk yedi ayında %5 oranında daralma gösterdi. Ekonomi politikasının etkileri, istihdam alanında da kendini hissettirdi. Haziran ayında geniş tanımlı işsizlik oranı %27,3 ile, pandemi döneminin başlangıcı olan 2021 yılının ilk çeyreğinden bu yana en yüksek seviyeye ulaştı.
Son olarak, açıklanan veriler, imalat sanayisinde kapasite kullanım oranının düştüğünü ve reel kesimin geleceğe yönelik beklentilerinin olumsuz yönde değiştiğini ortaya koydu. TCMB verilerine göre, Reel Kesim Güven Endeksi bir önceki aya göre 1,8 puan azalarak 98,5 seviyesine geriledi. Bu durum, reel kesim güveninin pandemi seviyesine inmiş olduğunu gösteriyor. TCMB anketine göre, imalat sanayinin mevcut toplam sipariş miktarı, gelecek üç ay içindeki ihracat sipariş miktarı ve istihdama ilişkin beklentiler de düşüş gösterdi.
ARAŞTIRMACILAR DARALMA BEKLENTİSİNİ ARTIRDI
Tüm bu gelişmeler, ekonomistlerin Türkiye ekonomisinde bir daralma beklemelerine yol açtı. Bahçeşehir Üniversitesi Ekonomik ve Toplumsal Araştırmalar Merkezi (BETAM) ekonomistlerine göre, Türkiye ekonomisinin 2024 yılının ikinci çeyreğinde yıllık bazda %0,6, çeyreklik bazda ise %0,7 oranında bir daralma yaşanması öngörülüyor. BETAM araştırmacıları, yılın ikinci çeyreğinde bir önceki çeyreğe kıyasla tüketim malları ithalatındaki %6,5’lik artışa karşılık, konut kredilerinde %9,5’lik ve kamu harcamalarında %11,1’lik bir azalma bekliyor.
