Suriye’de Yeni Dönem: HTŞ’nin Yükselişi ve Uluslararası İlişkiler
Suriye’de, Esad rejimini devirmeyi başaran Heyet Tahrir el-Şam (HTŞ) liderliğindeki koalisyon, örgüt lideri Ahmet Şaraa, bilinen adıyla Muhammed El Colani’nin etrafında birleşerek geçici bir hükümet kurma adımı attı. Türkiye başta olmak üzere birçok batılı ülke tarafından terör örgütü olarak tanınan HTŞ, yönetimi altında bulunan Şam’da Türkiye ve Katar büyükelçiliklerini açarken, ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken, terörist olarak kabul edilen bu grupla resmi temaslara başladıklarını duyurdu. Bu gelişmeler, HTŞ’nin her geçen gün terörist grup olmaktan çıkarak dünya devletleri tarafından meşru bir hükümet olarak tanınmasının önünü açtı.
ABD KONUŞMALARA BAŞLADI
ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken, Esad’ın devrilmesinin ardından Suriye’de yeni bir hükümet kurma çabaları kapsamında HTŞ ile doğrudan temas kurduklarını açıkladı. ABD, daha önce HTŞ’yi bir terör örgütü olarak tanımasına rağmen, bu kez grupla resmi görüşmelere başladıklarını kamuoyuna duyurdu. Türkiye ve Katar, Şam’daki konsolosluklarını yeniden açtıklarını belirtti. Blinken, görüşmelerin öncelikli amacının, 12 yıl boyunca Suriye’de kaybolan Amerikalı gazeteci Austin Tice’ı bulmak olduğunu ifade etti. Cumartesi günü Ürdün’ün Akabe kentinde düzenlenen ortak bir toplantıda, Mısır, Lübnan, Irak ve Suudi Arabistan dışişleri bakanlarıyla bir araya gelen Blinken, gelecekteki Suriye hükümetinin tanınmasına dair ortak ilkeler üzerinde uzlaşmaya vardıklarını belirtti. Ayrıca, geçiş sürecinin Suriyelilerin liderliğinde olması ve kapsayıcı bir hükümetin oluşturulması gerektiğinin altını çizdi. Blinken, azınlıkların ve kadınların haklarının korunması gerektiğini vurguladı. Suriye’nin terörist gruplar veya diğer tehdit unsurları için bir üs olarak kullanılmaması gerektiğini ve kimyasal silah stoklarının güvence altına alınarak imha edilmesi gerektiğini ifade etti. Blinken, “Suriye halkına mesajımız şudur: Başarılı olmanızı istiyoruz ve bunu başarmanıza yardımcı olmaya hazırız,” dedi. Ayrıca insani yardımın ihtiyaç sahiplerine ulaşması ve devlet kurumlarının temel hizmetleri sağlaması gerektiğini de ekledi.
İNGİLTERE TEMKİNLİ
Suudi Arabistan’a yaptığı bir ziyaret sırasında konuşan İngiltere Başbakanı Keir Starmer, gelişmelere dair temkinli bir yaklaşım sergiledi. “Hepimiz, tarihin başka dönemlerinde bir dönüm noktası olduğunu düşündüğümüz anları ve bu anların dünyayı nasıl kötü bir geleceğe götürebileceğini gördük. Bu anın farklı olduğundan emin olmalıyız,” şeklinde konuştu. Hükümetlerarası İlişkiler Bakanı Pat McFadden ise, İngiltere’nin HTŞ’yi terör listesinden çıkarma olasılığını gündeme getirdi. Dışişleri Bakanı David Lammy, ülkenin HTŞ’yi gelecek eylemleriyle değerlendireceğini ve Londra’nın “onların kontrol ettikleri bölgelerdeki tüm sivillere nasıl davrandıklarını yakından izleyeceğini” belirtti. İngiltere’de 2000 yılında imzalanan Terörizm Yasası, terörist olarak tanımlanan herhangi bir grupla iletişimi yasaklıyor.
TÜRKİYE VE KATAR DESTEKLİYOR
Türkiye ve Katar, yeni Suriye hükümetini desteklemeye yönelik adımlar atmaya başladı. İki ülke, Esad’ın devrilmesinin ardından Şam’daki büyükelçiliklerini yeniden açtı. Bu bağlamda, Milli İstihbarat Teşkilatı Başkanı İbrahim Kalın, Şam’ı ziyaret ederek Emevi Camii’nde namaz kıldı. Kalın’ı Emevi Camii’ne götüren aracın sürücüsünün ise HTŞ lideri Şaraa olduğu dikkat çekti. Katarlı diplomatlar, 5 gün önce HTŞ ile resmi görüşmelere başladı ve Şam’a yönelik başlatılan taarruz sırasında durumu yakından takip ettiklerini belirtti. Körfez ülkeleri, HTŞ ile resmi ilişkiler kuran ilk devletler arasında yer aldı.
RUSYA ÜSLERİ SAVUNURKEN, UKRAYNA GIDAYI DÜŞÜNDÜ
Suriye’de büyük askeri üsleri bulunan Rusya’nın da HTŞ ile doğrudan temas kurduğu, Rus Devlet haber ajansı Interfax tarafından doğrulandı. Dışişleri Bakan Yardımcısı Mihail Bogdanov, Moskova’nın Suriye’deki askeri üslerini koruma hedefi doğrultusunda HTŞ ile iletişim kurduğunu bildirdi. Bogdanov, temasların “yapıcı şekilde ilerlediğini” ve grubun düzeni sağlaması ile diplomatlar ve yabancı uyruklu bireylerin güvenliğini temin etme taahhütlerini yerine getirmesini umduklarını ifade etti. Ayrıca, “Askeri üsler Suriye topraklarında, aynı yerlerinde duruyor,” şeklinde açıklamada bulundu. Rusların bu üslerden çekildiğine dair görüntüler paylaşılmış olsa da, henüz tam çekilmenin başlamadığı belirtiliyor. Öte yandan, Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenski, hükümetine Beşar Esad’ın devrilmesinin ardından Suriye’ye uluslararası örgütler ve ortaklarla birlikte gıda yardımı sağlamak için mekanizmalar oluşturma talimatı verdi. Zelenski, “Ukrayna’dan Tahıl” insani yardım programı aracılığıyla Suriye’de yaşanan gıda krizinin önlenmesine yardımcı olmaya hazır olduklarını belirtti. Suriye, Esad döneminde gıda ithalatını büyük ölçüde Rusya’dan gerçekleştiriyordu, ancak Rus buğday sevkiyatları sonlandırılmış durumda.
