Merkez Haliliye ilçesi sınırlarında, kent merkezine 18 kilometre uzaklıktaki kırsal Örencik Mahallesi yakınlarında İstanbul ve Chicago üniversitelerinden araştırmacılar tarafından 1963’te yüzey çalışmaları sırasında fark edilen ören yerinde, en somut bulgular 1986’da tarlasını süren bir çiftçinin bulduğu heykelle ortaya çıktı.
Tarlasından çıkan taşın değerli olduğunu düşünen çiftçi, duyarlılık göstererek bu heykeli Şanlıurfa Arkeoloji Müzesi yetkililerine teslim etti. İlk başta ne olduğu tam olarak anlaşılamayan heykel, müzede koruma altına alındı. Sonrasında Hilvan’daki Nevali Çori’de kazı yapmak için kente gelen ve müzede buluntuları gören Alman Prof. Dr. Klaus Schmidt, bu heykellerin çok önemli olduğunu düşünerek bölgede detaylı bir çalışma yapmaya başladı.
Kültür ve Turizm Bakanlığı Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğünden alınan izinle Alman Arkeoloji Enstitüsü ve Şanlıurfa Müzesi tarafından Prof. Dr. Schmidt başkanlığında 1995’te bölgede kazı çalışmalarına başlandı. Kazılarda Neolitik döneme ait, boyları 3 ila 6 metre, ağırlıkları da 40 ila 60 ton olan, yabani hayvan figürlü “T” biçimli dikili taşlar bulundu.
Kazılarda aynı zamanda, 8 ila 30 metre çapında dairesel ve dikdörtgen şekilli, dünyanın en eski tapınak kalıntıları ve yaklaşık 12 bin yıl öncesine ait olduğu belirtilen 65 santimetre uzunluğunda insan heykeli gibi, çeşitli tarihi eserler de gün yüzüne çıkarıldı.
Gün yüzüne çıkarılan eserlerle ünü her geçen yıl artan Göbeklitepe, 2011 yılında UNESCO “Dünya Miras Geçici Listesi”ne alındı, 1 Temmuz 2018’de ise Bahreyn’de düzenlenen 42’nci Dünya Miras Komitesi Toplantısı’nda Dünya Mirası Listesi’ne dahil edildi. 4 yıl önce aldığı bu unvanla dünyadaki bilinirliği artan Göbeklitepe, 2019’un Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan tarafından “Göbeklitepe Yılı” olarak ilan edilmesiyle turizmde “altın yılı”nı yaşadı.
Her yıl binlerce yerli ve yabancı ziyaretçiyi ağırlayan Göbeklitepe, UNESCO Dünya Mirası Listesi’nde yer aldıktan sonra, dört yılda 1 milyon 597 bin 87 kişiyi ağırladı. Göbeklitepe, bu yıl Ramazan Bayramı’nın ikinci gününde ağırladığı 10 bin 272 ziyaretçiyle günlük bazda en yüksek ziyaretçi sayısına ulaştı.
UNESCO Dünya Mirası Listesi’nde yer almasıyla senarist ve yönetmenlerin de ilgisini çeken Göbeklitepe, konu olduğu kitap, dizi ve animasyon filmleriyle popüler kültürün de bir parçası haline geldi.
Göbeklitepe ören yerindeki kazılar Prof. Dr. Necmi Karul başkanlığında devam ediyor.
“Ziyaretçi sayısı her gün artıyor”
Göbeklitepe Kazı Başkanı Prof. Dr. Necmi Karul, ören yerinin UNESCO Dünya Mirası Listesi’ne girmesinin ardından insanlarda Göbeklitepe’ye karşı farkındalık oluştuğunu ve ziyaretçi sayısının arttığını belirtti.
UNESCO Dünya Mirası Listesi ile insanların dikkatinin Göbeklitepe’ye çekildiğine işaret eden Karul, şöyle konuştu:
“Bu listeye dahil olduğunuz zaman bütün dünyada insanların daha fazla haberdar olması anlamına geliyor, dolayısıyla da buna paralel olarak ziyaretçi sayısı Göbeklitepe’de her gün artıyor. UNESCO’ya dahil olduktan sonra pandemi koşulları neredeyse 2 yıl ziyaretçi sayısını olumsuz etkilemişti, buna rağmen Türkiye’de pandemi koşullarına rağmen en çok ziyaret edilen yerlerin başında Göbeklitepe geliyor. Yaz aylarıyla birlikte bu ziyaretçi sayısının arttığını görüyoruz. Göbeklitepe’ye gelen özellikle kültür turizmi odaklı seyahat eden insanların ikinci uğrak noktası Karahantepe olmaya başladı. Burada çok net bir oran söylemek belki güç ama yüzde 20-30 civarında özellikle yabancı ülkelerden gelen ziyaretçilerin ağırlıklı olduğu grupların Karahantepe’yi ziyaret etmeye başladığını görüyoruz.”
Karul, UNESCO Dünya Mirası Listesi’nde yer alan alanlarla ilgili yapılan çalışmaları düzenli olarak rapor halinde sunulduğuna işaret ederek, “Biz Göbeklitepe için bu raporlama dönemini tamamladık ve çok olumlu geçti. Bu alanda yapılması gereken koruma çalışmalarını ve ziyaretçi yönetimiyle ilgili hedeflediğimiz takvime bağladığımız çalışmaları gerçekleştirdik, bunlarda UNESCO’ya sunuldu ve olumlu karşılandı,” dedi.
