İnsan Düşüncesinin Sınırları: Beyin ve Veri Hızı
Yapay zeka araştırmacıları, insan düşüncesinin hızının saniyede sadece 10 bit olduğunu öne sürüyorlar. Bu verimlilik, oldukça düşük bir hız olarak kabul ediliyor ve beyin-bilgisayar arayüzleri ile yapay zeka uygulamalarında önemli bir engel teşkil ediyor. Salı günü Neuron dergisinde yayımlanan “Varoluşun Dayanılmaz Yavaşlığı: Neden 10 bit/s’de yaşıyoruz?” başlıklı makalede, Caltech mezunu araştırmacı Jieyu Zheng ve biyolojik bilimler profesörü Markus Meister, insan beyninin bilişsel işleyişine dair derin bir sorgulama yapıyorlar.
Araştırmacılar, “İç beyin, düşünceyi saniyede yaklaşık 10 bit hızında işlerken, dış beyin neden 100 milyon kat daha hızlı, yani saniyede yaklaşık 109 bit hızında çalışıyor?” sorusunu soruyorlar. Bu iki hız arasındaki çarpıcı fark, beyin fonksiyonlarının temel yönlerini aydınlatıyor. Yazarlar, “Bu hız sınırını belirleyen sinirsel altyapı nedir? Beyin, 10 bit/s işlemek için neden milyarlarca nörona ihtiyaç duyar? Aynı anda neden yalnızca bir düşünceyi işleyebiliyoruz?” diye devam ediyorlar.
Bu soruları hemen test etmek mümkün; birden fazla konuyu aynı anda düşünmeye çalıştığınızda, büyük ihtimalle başarısız olacaksınız. Oysa bilgisayarlar, aynı anda birçok yazılımı çalıştırma yeteneğine sahip. Bu karmaşık yapı olan insan beyninin ise bunu başaramaması düşündürücü.
Araştırmacılar, bir bireyin 100 yıl boyunca, günde 24 saat boyunca, saniyede 10 bit veri işlediğini varsaydıklarında, ortaya yalnızca 5 GB’lık bir veri deposu çıktığını hatırlatıyorlar. Bu, birkaç bin liraya alınabilen giriş seviyesi bir telefonun ucuz kamerasıyla çekilen birkaç videonun bile, bir insanın 100 yıl boyunca biriktirdiği veriden daha fazla yer kapladığını gösteriyor.
- Göze kamera taksak, körlük tedavi edilebilir mi?
Bu yavaş ve düşük veri işleme kapasitesi, insanın bilgisayarlarla entegrasyonunu ve bazı hastalıkların tedavi edilmesini de engelliyor. Örneğin, gözün içerisine yerleştirilen elektrot dizileri aracılığıyla ganglion hücrelerinin bir video kameradan gelen sinyallerle uyarılması yoluyla görme yeteneğinin geri kazandırılması için gerçekleştirilen çalışmalar, saniyede gigabit mertebesinde veri hızları talep ediyor. Ancak insan beyninin bu hızı karşılayamaması, körlük tedavisini zorlaştırıyor.
Öte yandan, bu yavaş hızına rağmen insan beyni, hala tam anlamıyla keşfedilemeyen büyük bir sır olarak kalmaya devam ediyor. Beynin karmaşıklığı ve işleyişinin derinliği, araştırmacılar için bitmek bilmeyen bir merak konusu olmaya devam ediyor.
