Felç (İnme) Hakkında Bilinmesi Gerekenler
Ülkemizde her 40 saniyede bir kişi felç geçiriyor ve her üç dakikada bir kişi bu sebepten dolayı hayatını kaybediyor. Son yıllarda tıp alanındaki hızlı ilerlemelerle felç tedavisi mümkün hale geldi. Ancak tedavinin başarılı olabilmesi için hastaların en kısa sürede hastaneye başvurması büyük önem taşıyor. Beyin ve Sinir Cerrahisi Uzmanı Doç. Dr. Miktat Kaya, bu konuda bilinmesi gereken kritik noktaları şöyle sıralıyor:
Doç. Dr. Miktat Kaya
YARDIM ETMEK İSTERKEN ZARAR VERMEYİN…
Felç, zamana karşı yarıştığımız acil bir tıbbi durumdur. İlk dört saat içinde müdahale etmek hayati önem taşır. Zaman geçtikçe geri dönüşü olmayan beyin hasarı riski artar. Felç geçiren bir kişiyi kendine getirmeye çalışmak veya kendine gelmesini beklemek en büyük hatalardan biridir. Su içirmeye çalışmak ya da kolonya ile ferahlatmaya uğraşmak sadece zaman kaybettirir. Felç geçiren kişinin yutma fonksiyonu bozulmuş olabileceğinden, ona yiyecek veya içecek verilmemelidir; aksi takdirde bunlar akciğerlere kaçabilir ve durumunu hızla kötüleştirebilir. Ayrıca hastaya tansiyon ilacı vermek de son derece sakıncalıdır. Tansiyon düşer ve beyne giden kan akışı azalır. İnme, beyin kanaması ya da damar tıkanıklığı gibi iki ana sebepten kaynaklanabilir. Kanı inceltici bir ilaç vermek, kanamayı artırabileceğinden bu tür ilaçlar da verilmemelidir.
KİMLER RİSK ALTINDA?
Sigara ve alkol kullanımı, yüksek tansiyon, yüksek kolesterol, diyabet, aşırı kilo ve hareketsiz yaşam gibi risk faktörleri taşıyan, özellikle 60 yaş üzeri bireylerin felç riski konusunda dikkatli olmaları gerekir. Bu faktörlerin göz önünde bulundurulması son derece önemlidir. Ayrıca kalpteki ritim bozuklukları, önceden kalp krizi geçirmiş ya da kalp yetmezliği olan kişiler de yüksek felç geçirme riski taşır. Özellikle ailede bu risk faktörlerinden herhangi birinin varlığı durumunda kişinin daha dikkatli olması gerekir.
5 ÖNEMLİ BELİRTİSİ
Aşağıdaki belirtileri fark ederseniz (bu belirtiler aniden ortaya çıkıyorsa) zaman kaybetmeden ambulans çağırmalısınız:
- Denge kaybı: Ani bir denge kaybı veya yürüme güçlüğü felç belirtisi olabilir. Kişi düz bir zeminde ayakta durmakta zorlanabilir veya dengesi kaybolabilir.
- Gülmede zorluk: Yüzün bir tarafı kayıyorsa veya uyuşmuş gibiyse, kişiden gülümsemesini isteyin; eğer bunu yapamıyorsa bu bir felç belirtisidir.
- Kollarda güçsüzlük: Kişiden iki kolunu da kaldırmasını isteyin. Kolları aşağı kayıyorsa veya kuvvetsizlik hissediliyorsa bu felç işareti olabilir.
- Konuşma bozukluğu: Kişiden basit bir cümle kurmasını isteyin. Eğer konuşması anlamsızsa veya konuşurken zorlanıyorsa, bu durum felçten kaynaklanabilir.
- Görme sorunu: Kişiden her iki gözüyle bir nesneyi takip etmesini isteyin. Ani başlayan bir görme sorunu varsa, bu durum inme habercisi olabilir.
DİKKAT!
Bu tür durumlarda hemen 112 aranarak acil yardım istenmelidir. Ambulans gelene kadar kişi sağ yana yatırılmalı, başının altına bir yastık konulmalı, nefes almasına engel olmayacak şekilde ağzı ve burnu açık tutulmalıdır. İlk yardım çantanızda airway (solunum yolunun tıkanmasını engelleyen tıbbi bir cihaz) varsa, bu cihaz ağıza konulmalıdır.
TEDAVİSİ MÜMKÜN
Felcin tedavi edilebilir olduğu bilgisi, maalesef toplumda yeterince bilinmemektedir. Bu nedenle hastaların hastaneye ulaştırılmasında genellikle geç kalınmaktadır. Toplumumuzda yaygın bir yanlış anlama, ‘felç tedavi edilemez’ şeklindedir. Ancak günümüzde felç geçiren bir hasta, ilk saatlerde hastaneye ulaştırılırsa ve ne kadar çabuk müdahale edilirse, tedavi şansı o kadar artar. İlk dört saatte başvuran hastalarda damar açıcı tedaviler ve ilk sekiz saatte anjiyografi yöntemi ile tıkanıklığa neden olan pıhtının temizlenmesi sayesinde hastanın hayatı kurtarılabilir. Bu tedavinin deneyimli inme merkezlerinde yapılması kritik öneme sahiptir. Dolayısıyla, 112 acil ambulansların erken dönemde hastaları bu merkezlere ulaştırması gerekmektedir. Felç geçiren bireylere bu tedavi seçeneğini sunmak, toplumun inme konusunda bilinçlenmesi ve bu hastalığı acil ve tedavi edilebilir bir durum olarak algılayabilmesi ile mümkün olacaktır.
