Alkolün Sabaha Etkisi: Baş Ağrısı mı, Eğlence mi?
Alkollü bir gecenin ardından birçok insan, ertesi sabah başını yastıktan kaldıramazken, bazıları bu durumdan etkilenmez. Yapılan araştırmalar, aşırı alkol almasına rağmen olumsuz etkilerle yüzleşmeyen insanların oranının yaklaşık %25 olduğunu ortaya koyuyor. Peki, bu insanların sırrı ne? Genetik yapılarında mı, içki türlerinde mi, yoksa gizli bir formül mü var? Beş yıl öncesine kadar, bilim insanları bu sorulara pek ilgi göstermiyordu. Bu nedenle, bilimsel verilere dayanmayan, daha çok anlatım ve söylentilere dayanan inançlar öne çıkıyordu.
Fakat, İngiltere’deki Keele Üniversitesi’nden Richard Stephens, içki sersemliği ve akşamdan kalma durumu üzerine bir araştırma grubu kurdu. Daha önce, alkol sersemliğinin ana nedeninin fazla tuvalete gitmek ve vücudun su kaybetmesi olduğu düşünülüyordu. Ancak elde edilen veriler, bu durumun çok da etkili olmadığını gösteriyor.
Neden Akşamdan Kalma Hissederiz?
Akşamdan kalmanın bir nedeni, içki içiminde bulunan kimyasal maddeler olabilir. Alkolün fermente edilmesi sürecinde bazı zehirli yan ürünler ortaya çıkar. İçkiye koyu renk veren bu kimyasallar, genellikle renkli içkilerin, renksiz olanlardan daha ağır etkiler bırakmasına sebep olur. İçkilerin karıştırılması, daha fazla yan ürünün oluşmasına ve dolayısıyla olumsuz etkilerin artmasına neden olur.
Alkol vücuda alındıktan birkaç saat sonra, asetaldehit ve asetata dönüşür. Bu ara maddeler, bulantı, terleme ve hızlı nabız artışına yol açar. Ayrıca, alkol ve bu yan ürünler bağışıklık sistemini zayıflatarak enflamasyonu (halk arasında yangı olarak bilinir) tetikleyebilir. Bu durum, akşamdan kalma hissinin kaynağında yatan sebeplerden biridir. Beyindeki enflamasyon, kan şekerinin düşmesi ve uykusuzlukla birleşerek baş ağrısına, halsizlik ve kötü ruh haline neden olabilir.
Genetiğin Etkisi Var mı?
Fakat, nüfusun %23’ü ne kadar alkol tüketirse tüketsin, akşamdan kalma hissini, alkolün olumsuz etkilerini yaşamıyor. Bunun nedeni genetik faktörler olabilir. Araştırmacılar, alkolün kandan daha hızlı temizlenmesini sağlayan bazı genleri belirledi. Bu genler, zehirli maddelerin enflamasyona yol açmasını önlüyor. Ayrıca, içki sersemliğinin bazı kişilik özelliklerinden kaynaklanabileceği de öne sürülüyor. Yapılan bir araştırmada, sinirli kişilerin alkol aldıktan sonra daha sakin olanlara kıyasla daha fazla içki sersemliği yaşadığı gözlemlendi. Burada, sersemlik halinin abartılması değil, suçluluk ve endişe gibi duyguların fiziksel sıkıntıları artırması söz konusudur.
İçme Tempo ve Alkol Etkisi
Stephens, çoğu insan için asıl sırrın “mantıklı içmek” olduğunu vurguluyor. Bu insanlar, alkol aldıktan sonra ağır içki sersemliği çeken kişilerle aynı miktarda içse de, daha yavaş bir tempoda içtikleri için kanlarındaki alkol oranı asla %0,1’i geçmiyor. Ayrıca, gençlerin daha fazla içki sersemliği yaşadığı belirtiliyor. Son dönemde yapılan bir araştırma, fazla miktarda alkol aldıktan sonra akşamdan kalma riski ile 20 yaşındaki kişilerde, 60 yaşındakilere göre yedi kat fazla olduğunu gösterdi. Stephens, bunun da içme temposuyla ilgili olduğunu ekliyor.
Uzmanlar, sirkeli ve yumurtalı karışımın içki sersemliğine iyi geldiği yönündeki iddiaların yalnızca psikolojik bir etki yarattığı görüşünde. Vücudun su kaybetmesinin rolü fazla olmadığından, litrelerce su içmek de kesin bir çözüm sunmuyor. Stephens, bu duruma düşmemenin en iyi yolunun “kararında içmek” olduğunu belirtiyor. Ancak, bu aşama geçildiyse, “İbuprofen içeren bir ağrı kesici baş ağrısına ve enflamasyona iyi gelecek, yağlı ve kızartılmış yiyecekler de glikoz seviyesinin yükselmesini sağlayacaktır” diyor.
İlaç Var mı?
Alkol sonrası olumsuz etkileri azaltacak ilaçlar üzerinde çalışmalar sürse de, henüz kayda değer bir başarı elde edilememiştir. Yaklaşık on yıl önce yapılan bir araştırmada, kaktüs incirinin alkolün enflamasyon etkisini azalttığı görülmüş, ancak bu konu üzerinde fazla durulmamıştır. Bazıları ise, Malavi’de oldukça popüler olan “pis kokulu süne böceği”nin işe yaradığını iddia ediyor. Ancak bölge halkı, bu böceğin doğru hazırlanmadığı takdirde tat alma duyusunu bir ay boyunca felce uğratabileceği konusunda uyarıyor. Bu böcek üzerinde çalışmalar devam ediyor.
Sonuç olarak, içki sersemliği belki de alkolün vücudumuza verdiği zararları hatırlatıcı ve olumlu bir rol oynuyor. Ancak Stephens, amacının alkolü kötülemek olmadığını, insanların ondan zevk aldığını vurguluyor. Asıl mesaj ise şu: İçip eğlenmekte sorun yok, ama yavaş ve dikkatli içmek, nerede duracağınızı bilmek önemlidir.
