İngiltere’den Gıda Güvenliği Alarmı: Konserve Ton Balığında Toksik Cıva Tespit Edildi
Son aylarda Türkiye’de sıkça tartışılan gıda güvenliği konularına bir yenisi İngiltere’den eklendi. Çevre ve gıda aktivistleri, yaptığı araştırmalarla dikkat çekici bir bulguya ulaştı. Bekleme süresi uzun olan yiyeceklerden biri olan konserve ton balığında, toksik seviyelerde cıva tespit edildi. Bu bulguların medyaya yansımasının ardından, aktivistler hastanelerde ve okullarda konserve ton balığı servis edilmesinin tamamen yasaklanmasını talep ediyorlar.
Aktivistler, ayrıca gıda güvenliği kuruluşlarını ve ton balığı üreticilerini, “ekonomik çıkarları gözeten ve halk sağlığına zarar veren” “sinik lobicilik” yapmakla suçlamaktalar.
CIVA SEVİYESİ 3 KAT FAZLA
Son elli yıl boyunca denizleri korumaya yönelik çabalarıyla bilinen sivil toplum kuruluşu Bloom’un bir sözcüsü, ton balığı için belirlenen cıva eşiğinin diğer balık türlerine göre “sağlık gerekçesi olmaksızın” üç kat daha yüksek olduğunu belirtti. Bu çağrılar, Bloom ve tüketici hakları örgütü Foodwatch’un, kirliliğin yaygınlığını ortaya koyan korkutucu bir rapor yayınlamasının ardından geldi. MailOnline ekibi, geçtiğimiz hafta Fransa, İtalya, İspanya, Almanya ve İngiltere’den satın alınan 150’den fazla konserve ton balığı kutusunu inceledi. Yapılan testler, tüm örneklerde cıva bulunduğunu ve %57’sinin birçok balık için güvenli kabul edilen sınırları aştığını gösterdi.
Cıva, kimyasal açıdan “ağır metaller” grubuna ait bir elementtir. Ağır metal maruziyeti, beyin gelişimini olumsuz etkileyebilir, yaşamı tehdit eden akciğer hasarına yol açabilir, kansere neden olabilir ve hamile kadınlar tarafından tüketildiğinde doğum kusurlarına yol açabilir.
DSÖ: HALK SAĞLIĞI İÇİN RİSK
Dünya Sağlık Örgütü (WHO), cıvanın asbest ve arsenikle benzer bir düzeyde halk sağlığı için önemli bir endişe kaynağı olarak kabul edildiğini duyurdu. Araştırmacılar, cıvanın ‘halk sağlığı için muazzam bir risk’ oluşturduğunu vurgulayarak hükümetleri ‘acil’ eylemde bulunmaya çağırdılar. Bilimsel çalışmalar, yüksek dozda cıvanın sıçanlar ve farelerde çeşitli tümör türlerinin gelişimini tetikleyebileceğini ortaya koymaktadır. Tüketici hakları örgütü Foodwatch France’ın CEO’su Karine Jacquemart, “Yemek tabaklarımızda gördüğümüz şey, halk sağlığı için ciddiye alınmayan muazzam bir risktir… Daha koruyucu bir Avrupa standardına sahip olana kadar mücadelemizi sürdüreceğiz,” dedi.
Kömür yakma gibi doğal ve insan kaynaklı süreçlerle atmosfere salınan cıvanın yaklaşık beşte dördü okyanuslara karışmakta ve bir kısmı küçük organizmalar tarafından metilcıva adı verilen toksik bir bileşiğe dönüştürülmektedir. Bu metilcıva, besin zincirinde yukarı doğru ilerleyerek yüksek konsantrasyonlarda en üstteki yırtıcılarda birikir. Ton balığı, köpek balığı veya kılıç balığı gibi daha uzun yaşayan türler, besin zincirinde daha yukarıda yer aldığından, daha küçük balıkları avlayarak zamanla daha fazla cıva biriktirmektedir.
KONSERVELEME İŞLEMİ CIVA ORANINI ARTIRIYOR
Mevcut Avrupa Birliği ve İngiltere yasalarına göre, ton balığındaki cıva sınırı 1 mg/kg iken, morina balığı gibi diğer balıklar için bu sınır 0,3 mg/kg’dır. Ancak Bloom’un belirttiğine göre, konserveleme süreci cıva konsantrasyonunu iki veya üç katına çıkarabilmektedir. Bloom, “1970’lerden beri, kamu otoriteleri ve güçlü ton balığı lobisi, Avrupa’daki yüz milyondan fazla ton balığı tüketicisinin sağlığına zarar verecek şekilde endüstriyel ton balığı avcılığının ekonomik çıkarlarını bilerek tercih etmiştir. Bu alaycı lobicilik, morina balığı gibi diğer balık türlerine kıyasla ton balığı için üç kat daha yüksek ‘kabul edilebilir’ sınır belirlenmesine yol açmaktadır,” şeklinde açıklamada bulundu.
Bloom ve Foodwatch, ton balığında cıva sınırının diğer türlerde olduğu gibi 0,3 mg/kg olarak daha katı bir şekilde belirlenmesini talep ediyor, mevcut 1 mg/kg sınırının ise gözden geçirilmesi gerektiğini savunuyor. Ayrıca, savunmasız bireyleri korumak için hastanelerde -doğumhaneler dahil- okullarda ve bakım evlerinde ton balığı ürünlerinin yasaklanması gerektiğini vurguluyorlar.
‘HAMİLELERE ÖNERMİYORUZ’
İngiltere Gıda Standartları Ajansı’nda kimyasal kirleticiler başkanı olan Mark Willis, The Independent‘a yaptığı açıklamada, “Bebek sahibi olmaya çalışan veya hamile olan kişilere haftada dört kutudan fazla ton balığı veya haftada iki kutudan fazla ton balığı bifteği yememelerini öneriyoruz. Bunun nedeni, ton balığının diğer balıklara göre daha yüksek cıva seviyeleri içermesidir,” dedi.
SONUÇLARI REDDETTİLER
Bununla birlikte, balıkçı filolarını temsil eden Europêche’nin bir sözcüsü, rapordaki iddiaları reddederek raporu ‘yanıltıcı’ olarak nitelendirdi. Sözcü, “Avrupa Birliği’ne sunulan konserve ton balığı ürünleri, bilimsel kriterlere dayanan Avrupa düzenlemelerine sıkı bir şekilde uymaktadır. Bu eşikler, tüketici güvenliğini sağlamak amacıyla Avrupa Gıda Güvenliği Otoritesi uzmanları tarafından dikkatlice belirlenmiştir,” şeklinde ifade etti.
