Sudan’daki Arabuluculuk Görüşmeleri
ABD’nin arabuluculuğundaki görüşmeler, Sudan ordusu ile paramiliter grup Hızlı Destek Kuvvetleri (RSF) arasındaki yaklaşık bir buçuk yıllık iç çatışmanın ardından gerçekleştirilmektedir. Sudan hükümeti, RSF’yi desteklemekle suçladığı Birleşik Arap Emirlikleri’nin gözlemci olarak katılmasına karşı çıkmakta ve bu nedenle görüşmelerde temsil edilmeyecektir. Ancak ABD, hem Birleşik Arap Emirlikleri’nin hem de Mısır’ın, olası bir ateşkesin uygulanabilirliğini sağlamak amacıyla görüşmelere katılması gerektiğinde ısrarcı. ABD’nin Sudan Özel Temsilcisi Tom Perriello, “Şu ana kadar Sudan ordusu katılmayı kabul etmedi. Yine de uluslararası ve teknik ortaklarımızla birlikte Sudan halkını desteklemek için her seçeneği gözden geçirmeye devam edeceğiz. RSF koşulsuz katılmayı kabul etti” şeklinde açıklamalarda bulundu.
10 gün kadar sürmesi beklenen bu görüşmelere Suudi Arabistan ve İsviçre ev sahipliği yaparken, Afrika Birliği, Mısır, Birleşik Arap Emirlikleri ve Birleşmiş Milletler gözlemci olarak katılmaktadır. Sudan’daki çatışma, dünyanın en kötü insani krizlerinden birini tetiklemiştir. Çatışmalar, ülkedeki beş kişiden birinin evini terk etmesine neden olmuş, on binlerce kişi ise yaşamını yitirmiştir. Ülke genelinde 25 milyondan fazla insan, yani nüfusun yarısından fazlası, açlık tehlikesiyle karşı karşıyadır.
Çatışmaların Başlangıcı
Sudan’daki savaş, silahlı kuvvetlerin iki kesimi arasındaki güç mücadelesinin çatışmaya dönüşmesiyle başkent Hartum’da 15 Nisan 2023’te patlak vermiştir. Ekim 2021’deki darbeden bu yana bir generaller konseyi tarafından yönetilen Sudan’da anlaşmazlığın merkezinde iki askeri lider bulunmaktadır. Bunlar; silahlı kuvvetlerin başı ve fiilen ülkenin devlet başkanı olan General Abdulfettah el-Burhan ile onun yardımcısı ve Hızlı Destek Kuvvetleri’nin (RSF) lideri General Mohamed Hamdan Dagalo’dur. Dagalo, daha çok ‘Hemedti’ olarak tanınmaktadır.
Bu iki lider, ülkenin geleceği ve sivil yönetime geçiş süreci konusunda derin fikir ayrılıklarına düşmüştür. Ana anlaşmazlık noktalarından biri, 100 bin kişilik RSF’yi orduya entegre etme planları ve yeni gücün kimin tarafından yönetileceğidir. RSF’nin kökleri, Darfur’da isyancılarla acımasızca savaşan kötü şöhretli Cancanvid milislerine dayanmaktadır. 2013 yılında El Beşir, bu grubu yarı organize bir paramiliter güce dönüştürmüş ve liderlerine askeri rütbeler vermiştir. Kuruluşundan beri General Dagalo, Yemen ve Libya’daki çatışmalara müdahale eden ve Sudan’ın bazı altın madenlerini kontrol eden güçlü bir paramiliter güç haline gelmiştir. Bu süreçte insan hakları ihlalleriyle de sıkça suçlanmaktadır.
Ordu Yönetimindeki Süreç
Bu çatışma, 2019 yılında uzun süre görevde kalan Devlet Başkanı Ömer El Beşir’in devrilmesiyle başlayan gerilimli sürecin devamıdır. El Beşir, yaklaşık 30 yıllık iktidarına son verilmesi çağrısında bulunan kitlesel sokak protestolarının ardından ordu tarafından devrilmiştir. RSF ve Sudan ordusu, El Beşir’i devirmek için iş birliği yapmışlardır. Ancak siviller, demokratik bir yönetime geçiş planında yer almayı talep etmeye devam etmiştir. Sonrasında ortak bir askeri-sivil hükümet kurulmuş ancak bu, Ekim 2021’de başka bir darbeyle sona erdirilmiştir. O tarihten bu yana Orgeneral El-Burhan ile General Dagalo arasındaki rekabet giderek tırmanmıştır.
Sudan, Afrika’nın üçüncü büyük ülkesi olmasının yanı sıra jeopolitik olarak önemli bir konumda yer almaktadır. Ülke, Hartum siyasetiyle iç içe geçmiş güvenlik sorunları olan yedi ülkeyle sınır komşusudur.
