StartupCentrum tarafından hazırlanan “Türkiye Startup Ekosistemi Yatırım Raporu”na göre, 2023 yılının ilk yarısında, toplam 254 yatırım turunda girişimlere 586,8 milyon dolar değerinde yatırım yapıldı. Bu rakam, yıl içinde gerçekleşen toplam yatırım miktarını geride bırakırken, en çok yatırım alan girişim 250 milyon dolarla Getir oldu. Getir’i, 65 milyon dolarlık yatırımla Colendi ve Intenseye, 50 milyon dolarlık yatırımla Spyke Games, 45 milyon dolarlık yatırımla Midas, 20 milyon dolarla ikas, 15 milyon dolarla Sipay, 10 milyon dolarla Upstash, 5 milyon dolarla Roamless ve 4 milyon dolarla Getmobil izledi.
İlk Yarının Mega Yatırımları
Raporda, Türkiye’deki yatırımların geçmişte milyar dolar seviyesini aştığı, ancak bu tutarların genellikle yüzde 70-80’inin 100 milyon dolar ve üzerindeki mega yatırımlardan kaynaklandığı vurgulanıyor. 2023’ün ilk yarısında ise mega yatırım olarak yalnızca bir yatırım gerçekleşti. Getir, aldığı 250 milyon dolarlık yatırım ile mega yatırım alan tek girişim olarak öne çıkarken, bu miktar toplam yatırımların yaklaşık yüzde 42’sini oluşturdu. Diğer yandan, 6 aylık dönemde 100 milyon dolar altındaki yatırımlar toplamı 336 milyon dolara ulaştı ve bu rakam, geçen yılın tamamında yapılan 313 milyon dolarlık yatırımı geride bıraktı. Raporda, 100 milyon dolar altındaki yatırımlar açısından, 2023’ün, zirve yıllar olarak anılan 2021 ve 2022’yi yakalama potansiyeline sahip olduğu öngörülüyor.
Yapay Zeka ve Oyun Sektörü Öne Çıkıyor
Rapora göre, yılın ilk yarısında en çok yatırım alan sektör sağlık ve biyoteknoloji oldu. Ancak bu dönemde gerçekleşen toplam 49 yatırımın 40’ının TÜBİTAK BiGG (1812 Yatırım Tabanlı Girişimcilik Destekleme Programı) kapsamında olduğu belirtiliyor. BiGG programının etkilerinin daha net bir şekilde değerlendirilebilmesi için, bu yatırımlar hariç tutulduğunda, yapay zeka ve makine öğrenimi sektörü 31 yatırımla en aktif sektör haline geliyor. Bu sektörleri 14 yatırım ile oyun, 11 yatırım ile sürdürülebilirlik ve çevre, 10 yatırım ile finans teknolojisi izliyor.
Yatırım miktarlarına bakıldığında, ulaşım ve lojistik sektörü, Getir’in 250 milyon dolarlık yatırımı sayesinde en çok fon toplayan sektör unvanını kazanıyor. Bu toplam yatırım miktarı, 254,6 milyon dolara ulaşarak sektörün liderliğini pekiştiriyor. Fintek sektörü ise 130,8 milyon dolarla ikinci sırada, yapay zeka ve makine öğrenimi 94,2 milyon dolarla üçüncü, blokzincir ve web3 ise 67,5 milyon dolarla dördüncü sırada yer alıyor. Özellikle blokzincir teknolojileri alanındaki yatırım miktarının büyük bir kısmı, fintek alanında hizmet veren Colendi’nin 65 milyon dolarlık yatırımıyla oluşuyor.
Yerli Yatırımcı Oranı ve Yatırımcı Profili
Rapora göre, 2023’te 10-100 milyon dolar arasındaki yatırımlarda yerli yatırımcı katılım oranı yüzde 16 iken, bu yılın ilk yarısında bu oran yüzde 30’a yükseldi. Kuzey Amerika ve Avrupa’dan gelen yatırımcıların oranı sabit kalırken, MENA ve Asya bölgesinden bu yatırım aralığında aktif bir katılım sağlanamadı. 100 milyon doların üzerindeki yatırımlarda, son üç yılda Avrupa merkezli hiçbir yatırımcının katılım göstermediği dikkat çekiyor. Bununla birlikte, daha düşük tutarlı yatırımlarda Avrupalı yatırımcıların oldukça aktif olduğu gözlemleniyor. Avrupa İmar ve Kalkınma Bankası’nın (EBRD) Türkiye girişimcilik ekosistemindeki önemi vurgulanırken, EBRD’nin son üç yılda 10-100 milyon dolar arasında gerçekleşen 32 yatırımın 6’sına katkıda bulunduğu ifade ediliyor.
Girişimcilikte Çeşitlilik ve Kadın Kurucular
Rapora göre, yılın ilk yarısında yatırım alan girişimlerin merkezleri 37 farklı şehirde yer alıyor. Bu şehirler arasında ABD, İngiltere ve Estonya gibi tanınmış ekosistemlerde bulunan girişimler de mevcut. Türkiye’deki girişimler açısından dikkat çekici bir gelişme olarak, ilk kez 29 farklı kentteki girişimlerin aynı dönemde yatırım almayı başardığı belirtiliyor. Geçen yıl yalnızca 17 şehirdeki girişimler yatırım alırken, bu sayı 2024’ün ilk yarısında 29’a yükseldi. Ayrıca, yılın ilk yarısında en az bir kadın kurucu ortağa sahip girişimlerin oranı yüzde 30,5 olarak kaydedildi. Bu girişimlerin yarısında yalnızca kadın kurucular bulunurken, diğer yarısında hem kadın hem de erkek kurucular yer alıyor. Önceki yıllarda yalnızca kadın kuruculara sahip girişimlerin oranı yüzde 5-7 arasında değişirken, 2024’te bu oranın yüzde 15’e çıkması bekleniyor. Bu artışın başlıca nedeni olarak BiGG Fonu’ndan yatırım alan girişimlerin katkısı gösteriliyor. BiGG yatırımı alan 133 girişimin yüzde 21’inde sadece kadın kurucular, yüzde 10’unda ise hem kadın hem erkek kurucular yer alıyor.
