Uzayda Mahsur Kalan Astronotlar: Starliner Görevi
Amerikan Ulusal Havacılık ve Uzay Dairesi’nin (NASA), yaklaşık iki aydır uzayda mahsur kalan iki astronotu bulunuyor. 5 Haziran tarihinde Boeing’in yeni Starliner uzay aracıyla Uluslararası Uzay İstasyonu’na (ISS) doğru yola çıkan Sunita Williams ve Butch Wilmore, başlangıçta birkaç gün içinde geri dönmesi planlanan bir görev için uzaya gitmişlerdi. Ancak, yaşanan teknik arızalar nedeniyle astronotların dönmesi şimdi belirsizliğe girmiş durumda. Astronotların uzayda mahsur kalmaları, NASA’nın geçmişte yaşadığı tek olay değil. Peki, uzayda sıkışan astronotlar için durum nasıl bir hal alıyor?
Starliner Uzay Aracında Neler Oluyor?
Mühendisler, uzayda yapılan testlere rağmen yaşanan sorunların altında yatan nedenleri çözmeye çalışıyor. Motorların yörüngede başarılı bir şekilde çalışmasına rağmen, tahrik sisteminin güvenilirliğinden emin olana kadar Williams ve Wilmore’un kısa zamanda Dünya’ya geri dönmesi pek mümkün görünmüyor. Uzay mekiğinin astronotlar olmadan bağımsız bir şekilde geri dönmesi de bir seçenek olarak masada, ancak bu konuda kesin bir karar verilmedi. NASA’nın uzay görevlerinden sorumlu yetkilisi Ken Bowersox, “Starliner’ın mürettebatsız döndürülmesi olasılığı, son bir iki haftada yaşananlar nedeniyle arttı” diyor. Bowersox, iki astronotun bir an önce evlerine dönmesi gerektiğini vurgulasa da, bunun yakın zamanda gerçekleşeceği pek mümkün görünmüyor.
- Eğer Starliner mürettebatsız dönerse, NASA, SpaceX Crew Dragon uzay aracını gönderip astronotları alabilir.
- Bu durumda Williams ve Wilmore’un Şubat 2025’e kadar ISS’te kalması ve SpaceX aracındaki yeni astronotlarla geri dönmeleri bekleniyor.
- ISS’te, Eylül ayında Dünya’ya dönmesi planlanan dört astronot daha görevine devam ediyor.
Bowersox, toplamda yedi kişinin bulunduğu istasyonda ekstra insan olmasının daha fazla iş yapılmasını sağladığını, ancak bunun sonucu olarak kaynak tüketiminin de arttığını belirtiyor. “Bir noktada normal mürettebat sayımıza dönmemiz gerek” diye ekliyor.
Astronotlar Uzayda Nasıl Kalıyor?
Aslında Starliner, mahsur kalmak için o kadar da kötü bir yer değil. 2020-2021 yılları arasında Starliner’da altı aylık bir görev gerçekleştiren NASA astronotu Victor Glover, araçta “yedi yatak odası ve üç banyo” bulunduğunu anlatıyor. Uzay aracında su kaynakları bol, ayrıca yakın zamanda yapılan bir uzay görevi sonrası gıda takviyesi de mevcut. İç mekan biraz kalabalık olsa da, astronotların camdan gördükleri Dünya manzarası oldukça etkileyici.
Florida merkezli haber sitesi SpaceUpClose’un kurucusu Ken Kremer, “Oradaki astronotlar gayet mutlu. Çoğu insan mahsur kaldıklarını düşünüyor ama durum öyle değil” diyor. Kremer, “Yaşanan sorunları küçümsemiyorum ama bu misyon en başında da zaten sekiz gün olarak planlanmıştı. İki astronot da daha önce altı aylık görevlerde yer aldı ve bu defa daha uzun bir görev için yollanmaları gerekiyordu” diye ekliyor.
Birçok insan, uçuşları iptal olduğunda ya da havaalanındayken uçuşlarının ertelendiğinde öfkeleniyor. Ancak bu tür beklenmedik durumlarla başa çıkmak için en iyi eğitim almış kişiler, astronotlar. Glover, astronotları “profesyonel risk alıcılar” olarak tanımlıyor. Williams ve Wilmore da NASA’nın en deneyimli astronotları arasında yer alıyor. İkili, uzmanlıklarını Starliner’ı test etmek için kullanıyor ve bu koşullar altında en iyi performansı sergilemeye çalışıyorlar.
Astronotlar, uzay istasyonunun bakımını üstlenmenin yanı sıra, uzay giysilerini tamir ediyor ve bilimsel deneyler gerçekleştiriyorlar. Hatta Paris’teki Olimpiyatları bile takip ettiler. Uzay aracının içindeki işleyişi iyi bildikleri için gıda kaynaklarının yönetiminden ekipmanların derin temizliğine kadar pek çok görevi başarıyla yerine getiriyorlar. Normalde uzay istasyonunda astronotların ter ve idrarı yeniden dönüştürülerek içme suyu üretiliyor; ancak son arızalar nedeniyle idrarları depolamak zorunda kaldılar. Bu da zaten kalabalık olan uzay aracını daha da sıkışık hale getirdi.
Astronotlar Williams ve Wilmore, yanlarında getirdikleri yedek parçalar ve takviye ekipmanlarıyla sistemin tamir edilmesini bekliyorlar. Bu tür beklenmedik durumların nadiren trajediye dönüştüğü uzay istasyonundaki herkes, profesyonel yaklaşımlarıyla bu durumu başarıyla yönetiyor. Ayrıca, Kasım 2000’den bu yana istasyonun hiç boş kalmadığını hatırlamak gerekiyor.
Geçmişteki Örnekler ve Gelecek Beklentileri
Öte yandan, uzayda beklenenden daha uzun kalan astronotların geçmiş vakalarına bakıldığında, Williams ve Wilmore’un durumu çok daha zor olabilirdi. Örneğin, Mayıs 1991’de Mir uzay istasyonuna giden Sovyet kozmonot Sergey Krikalyov, birkaç ay kalmayı beklerken neredeyse bir yıl uzayda kalmak zorunda kalmıştı. İngiliz astronot Helen Sharman’ın da dahil olduğu uzay görevinin ilk haftalarında her şey planlandığı gibi ilerliyordu. O dönemde Krikalyov’un ülkesi ise dağılma aşamasındaydı. Ağustos 1991’de Sovyet lider Mihail Gorbaçov’a karşı bir darbe girişiminde bulunuldu ve komünistler tanklarla Moskova sokaklarına indi. Krikalyov, o dönemde eşiyle karşılıklı olarak endişelendiklerini belirterek, “Yerde tüm bu çalkantılar ve istikrarsızlıklar yaşanırken elbette biz de arkadaşlarımız, akrabalarımız, anne babalarımız için kaygılanıyorduk” dedi.
Gerçekten de uzay görevlerinin başlamasından dört ay sonra Sovyetler Birliği dağıldı. Uzaya tedarik uçuşları devam etti ancak Krikalyov ve istasyondaki diğer kozmonot Aleksandr Volkov’un Dünya’ya dönüp dönemeyeceği belirsizdi. Krikalyov, “İstasyonda olduğumuzu unuttuklarına dair hikayeler kulağıma gelmişti. Oysa her gün merkezle iletişim halindeydik ve yapmamız gereken deneyler, elimizde gereken gıda ve su kaynakları vardı. Aslında her şey tam zamanında ilerliyordu” şeklinde ifade etti. Krikalyov, uzayda neredeyse bir yıl geçirdikten sonra yeni ana vatanı olan Rusya’ya dönebildi.
Astronotlar Tehlikede Mi?
Starliner’daki arızalara ilişkin incelemeler devam ederken, Sunita Williams ve Butch Wilmore’un durumu herhangi bir paniğe yol açmıyor. NASA’nın önümüzdeki birkaç hafta içinde uzay aracını mürettebatlı ya da mürettebatsız olarak eve geri uçurma konusunda nihai bir karar vermesi bekleniyor. Öte yandan, ikili Eylül ayında Dünya’ya dönmeyi başarırsa, özellikle Ay ve ötesine yönelik daha gelişmiş uzay araçlarıyla görevler düzenlenmesi beklenirken, gelecekte bu tür beklenmedik olayların yeniden yaşanması olası.
Victor Glover, 1972’den bu yana Dünya yörüngesinin ötesine yapılacak ilk görev için Artemis 2’nin pilotluğunu yapmayı planlıyor. Glover, “Yaptığımız iş sanki rutin bir görevmiş izlenimi verirsek, hem kamuya hem de mesleğimize zarar vermiş oluruz. Gelecekte Starliner’ı 10’uncu kez uçurduğumuzda da görevimiz bugünkü kadar karmaşık ve zor olacak” şeklinde açıklama yapıyor.
