Batılı ülkeler ve Rusya arasında önemli bir tutuklu takası gerçekleşti. Bu kapsamda 24 tutuklu serbest bırakıldı. Cumhurbaşkanlığı, Ankara’da MİT’in gerçekleştirdiği operasyonla yapılan bu değiş tokuşta, serbest kalanlar arasında 2 çocuk da bulunuyor. Rusya’da hapsedilen, aralarında Wall Street Journal gazetesi muhabiri Evan Gershkovich’in yer aldığı üç ABD vatandaşı, Batı ile Rusya arasında yapılan tutuklu takası anlaşması neticesinde özgürlüklerine kavuştu. Diğer serbest kalan Amerikalılar arasında eski Deniz Piyadesi Paul Whelan ve Rus-Amerikan vatandaşı radyo gazetecisi Alsu Kurmasheva da yer alıyor. Ayrıca, Amerikan yeşil kart sahibi olan Rus muhalif siyasetçi Vladimir Kara-Murza’nın da ABD’ye gönderileceği bildirildi. Almanya’da cezaevinde bulunan ve Rusya Dış İstihbarat Servisi (FSB) subayı olmakla suçlanan Vadim Krasikov da takas edilenler arasında dikkat çekiyor. Günlerdir süregelen spekülasyonların ardından Batı ve Rusya arasında bu önemli değişim gerçekleşti.
Takas Kapsamında Öne Çıkan İsimler
-
Evan Gershkovich
ABD’li gazeteci Evan Gershkovich, geçtiğimiz günlerde casusluk suçlamalarından hüküm giyerek yüksek güvenlikli bir Rus hapishanesinde 16 yıl hapis cezasına çarptırılmıştı. Wall Street Journal muhabiri, ilk olarak geçen Mart ayında, iş için gittiği Moskova’nın 1600 kilometre doğusundaki Yekaterinburg kentinde güvenlik güçleri tarafından tutuklanmıştı. Savcılar, Gershkovich’i Amerikan Merkezi Haber Alma Teşkilatı (CIA) için çalışmakla suçlamıştı. Gazetesi ve ABD yönetimi bu iddiaları kesin bir dille reddetmişti. Gershkovich, Soğuk Savaş’tan bu yana Rusya’da casusluk suçlamasıyla tutuklanan ilk ABD’li gazeteci olma unvanını taşıyor.
-
Paul Whelan
54 yaşındaki Paul Whelan, 2018 yılında Moskova’da casusluk şüphesiyle tutuklandıktan sonra 2020 yılında 16 yıl hapis cezasına çarptırıldı. ABD, Kanada, İngiltere ve İrlanda olmak üzere dört ülkenin vatandaşlığına sahip olan Whelan, 2008’de disiplinsizlik suçlamasıyla ordudan atıldıktan sonra güvenlik danışmanı olarak çalışmak amacıyla Rusya’ya gitmişti. Rus istihbaratı FSB tarafından Aralık 2018’de tutuklanan Whelan’ın, Moskova’da “casusluk yaparken” yakalandığı iddia edilmişti. Ailesi ise bu iddiaları sürekli olarak reddetti.
-
Alsu Kurmasheva
Gershkovich’in hüküm giydiği gün, Rus-Amerikan gazeteci Alsu Kurmasheva da gizli bir yargılama sonucunda altı buçuk yıl hapis cezasına çarptırıldı. ABD yönetiminin fonladığı Radio Free Europe/Radio Liberty’de editörlük yapan Kurmasheva, Rus ordusu hakkında sahte bilgi yaymak suçlamasıyla hüküm giydi. Eşi Pavel Butorin, Kurmasheva’nın “Say No To War” (Savaşa Hayır) adlı kitabı nedeniyle tutuklandığını belirtti. Bu kitap, radyonun Tatar-Başkır servisince yayımlandı ve Ukrayna’daki savaşa karşı çıkan Rusların hikayelerini topluyordu. Hem ABD hem de Rusya vatandaşlığına sahip olan Kurmasheva, eşi ve iki kızıyla birlikte Prag’da yaşıyordu. 2023 yılında Rusya’ya annesini görmek için gittiğinde Kazan Uluslararası Havaalanı’nda durdurularak her iki pasaportuna da el konuldu.
-
Vladimir Kara-Murza
Rusya’da Ukrayna savaşını eleştirdiği için “vatana ihanet” dahil birçok suçlamayla yargılanan muhalif siyasetçi Vladimir Kara-Murza, geçen yıl 25 yıl hapis cezasına çarptırılmıştı. “Vatana ihanet” suçlamasının yanı sıra, Rus ordusu hakkında “yanlış” bilgi yaymak ve “istenmeyen bir örgüte üye olmak” suçlamalarıyla karşılaşan Kara-Murza, bu suçlamaları kesin bir dille reddetti. Moskova’da mahkeme sırasında verdiği ifadede, “Söylediğim her kelimenin arkasındayım. Bunların hiçbiri için pişmanlık duymadım, aksine gurur duyuyorum” demişti. 42 yaşındaki Kara-Murza, Kremlin’in “özel askeri operasyon” olarak adlandırdığı Ukrayna savaşını eleştirmesiyle biliniyor ve Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in muhaliflere yönelik baskılarına da tepki gösteriyordu.
-
Vadim Krasikov
Almanya’da cezaevinde bulunan Vadim Krasikov, Alman yetkililer tarafından Rusya Dış İstihbarat Servisi (FSB) subayı olmakla suçlanıyor. FSB tetikçisi olduğu iddia edilen Krasikov, 2019 yılında Berlin’deki bir parkta eski bir Çeçen ayrılıkçıyı vurarak öldürdüğü için Almanya’da müebbet hapis cezasına mahkum edildi. Alman yargıçlar, cinayetin Rus devleti tarafından emredildiğini belirtirken, araştırmacı basın kuruluşu Bellingcat, Krasikov’un Rusya’nın istihbarat servislerinin gizli bir elit birimiyle bağlantılı olduğunu öne sürdü. Krasikov, avukatı aracılığıyla kendisinin yanlış tanımlandığını ve aslında bir Rus inşaat mühendisi olduğunu iddia etti. Putin, bu yılın başlarında, isim vermeden “Avrupa başkentinde bir haydutu ortadan kaldıran bir Rus vatanseverin” serbest bırakılmasını istediğini ifade etmişti.
-
İlya Yashin
İlya Yashin, karşı çıktığı Ukrayna işgali nedeniyle tutuklanacağına o kadar emindi ki, dişlerinin sağlıklı olduğundan emin olmak için diş hekimine gitmişti; çünkü hapiste diş hekimi bulamayacağını biliyordu. Öldürülen muhalif politikacı Boris Nemtsov’un yakın çalışma arkadaşı olan Yashin, Rus Ordusu hakkında “sahte bilgiler” yaymaktan suçlu bulunarak sekiz buçuk yıl hapis cezasına çarptırıldı. Suçlama, Yashin’in bir YouTube yayınında cepheden gelen kanıtlarla Buça’da sivillerin öldürülmesinden bahsetmesiyle ilgiliydi. Yashin, mahkemede ceza almadan önce hiçbir pişmanlığı olmadığını belirtmiş ve “Hükümetinizin döktüğü kanla utanç içinde ölmektense, hapiste 10 yıl geçirmek daha iyidir” demişti. Yashin, hapiste de savaşı kınamaya devam etti ve daha önce takas edilmek istemediği halde, adı Cumhurbaşkanlığı’nın yayımladığı listede yer aldı.
-
Oleg Orlov
Rus insan hakları aktivisti Oleg Orlov, Rusya’yı faşist bir devlet olarak nitelendirdiği ve Ukrayna’daki savaşı eleştirdiği için Şubat ayında hapse atıldı. Daha önce Nobel ödüllü Memorial örgütünün başkanlığını yapan Orlov, Rus silahlı kuvvetlerini “defalarca itibarsızlaştırdığı” gerekçesiyle iki buçuk yıl hapis cezasına çarptırıldı. Temmuz ayında cezasına karşı yaptığı temyiz başvurusunda 71 yaşındaki yazar, Rus adalet sistemini Nazi Almanyası ile kıyasladı. Cezası yeniden yargılanmasının ardından verildi ve geçen yıl Ekim ayında yapılan ilk duruşmada 150.000 ruble (yaklaşık 1630 dolar) para cezası alarak serbest kalmıştı. Daha sonraki mahkumiyeti, savaş karşıtlarına yönelik baskıların artışını gözler önüne seriyordu.
