Dünyada ilk yapay zekâ yasası olarak kabul edilen düzenleme, 2026 yılının Eylül ayına kadar kademeli olarak yürürlüğe girecek. Bu yasa ile amaçlanan, yapay zekâ teknolojilerinin hem etik hem de güvenli bir şekilde kullanılmasını sağlamaktır. Avrupa Komisyonu, yasanın uygulanmasından sorumlu olan AB Yapay Zekâ Ofisi’ni de kurmuştur. İstanbul Barosu Kişisel Verilerin Korunması Komisyonu Genel Sekreteri Av. Damlanur İpek, AB Yapay Zekâ Yasası’nı Cumhuriyet gazetesine değerlendirdi.
İpek, yasanın Avrupa Birliği sınırları içerisinde hizmet sunan tüm yapay zekâ modellerine uygulanacağını, bu nedenle Türkiye’nin de dahil olduğu küresel bir etki beklediğini ifade etti.
Dört Temel Risk Sınıflandırması
Yasanın, risk seviyelerine göre dört ana sınıflandırma ile uygulanacağına dikkat çeken İpek, bu sınıflandırmanın düşük, sınırlı, yüksek ve kabul edilemez şeklinde olduğunu belirtti. İpek, konu hakkında şunları söyledi:
- “Sosyal puanlama sistemleri ve kamuya açık alanlarda gerçek zamanlı uzaktan biyometrik kimlik tespiti, kabul edilemez riskler arasında sayılmaktadır. Bu tür eylemler, AB’nin değerlerine ve temel haklara aykırı olması nedeniyle yasaklanmaktadır.”
- “Yüksek riskli olarak sınıflandırılan yapay zekâ sistemleri arasında, davalarda delilleri inceleyen yapay zekâ uygulamaları ve cerrahi robotlar bulunmaktadır. Bu sistemlerin kullanımı, ek gereklilikler ile şartlandırılmıştır.”
- “Ayrıca, sohbet robotları kullanılırken, karşı tarafa yapay zekâ ile etkileşime girdiği konusunda bilgilendirme yapılması zorunludur.”
Cezaların Uygulanması ve Etkileri
AB Yapay Zekâ Yasası kapsamındaki cezalara da değinen İpek, bu cezaların oldukça yüksek seviyelere ulaşabileceğini vurguladı. İpek, bu konuda şu ifadeleri kullandı:
- “Yapay Zekâ Yasası’nda öngörülen idari para cezaları, ihlalin boyutuna bağlı olarak 10 ile 40 milyon Euro arasında değişebilmektedir. Ayrıca, yıllık global cironun yüzde 2’si ile yüzde 7’si arasında da idari para cezası uygulanabilir. Belirtilen meblağlardan yüksek olan tercih edilecektir.”
- “Bu kadar yüksek yaptırımların olması nedeniyle, yapay zekâ sistemlerinin üretim aşamasından itibaren yasanın gerekliliklerine tam uyum sağlanması kritik bir önem taşımaktadır.”
Kurumların Uyum Sağlaması Gerekiyor
Yasanın yapısı gereği küresel bir etkisi olacağını hatırlatan İpek, ilgili kuruluşların yasalara uyum sağlaması gerektiğini vurguladı ve sözlerini şu şekilde tamamladı:
- “AB sınırları içerisinde yer alan ya da bulunmayan tüm yapay zekâ sistemlerinin paydaşı olan aktörlerin, yasanın gerekliliklerine tam uyum sağlaması büyük önem taşımaktadır. Yasa kapsamında öngörülen yüksek idari para cezalarının yanı sıra, şirketlerin karşılaşabileceği itibar riskleri de göz önünde bulundurulmalıdır.”
- “Bu nedenle, gerek kamu sektöründe gerekse özel sektörde faaliyet gösteren tüm kuruluşların, yasaya tam uyum için bir an önce çalışmalara başlaması gerekmektedir.”
