Knidos Antik Kenti ve Otopark Projesi Üzerine Tartışmalar
Ege Denizi ile Akdeniz arasında doğu-batı doğrultusunda uzanan, 70 kilometre uzunluğundaki Reşadiye (Datça) Yarımadası, doğal bir sınır oluşturmakta ve bu yarımadanın en uç noktasında yer alan Knidos antik kenti, konumu, çifte limanı ve zengin arkeolojik kalıntıları ile dikkat çekmektedir. Ancak, Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından hazırlanan ve Muğla Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu’nca onaylanan “Knidos Örenyeri çevre düzenleme ve ziyaretçi karşılama merkezi yapımı” projesi kapsamında hayata geçirilecek olan otopark projesi, tartışmalara yol açmıştır. Otopark alanının antik kentin hemen yanında yer alması, birçok kesimden tepki almaktadır.
‘Knidos’a Olumsuz Etkisi Olacağı Aşikâr’
Arkeologlar Derneği Genel Başkanı Bülent Türkmen, bu tür projelerin genellikle turizmin ön planda tutulması neticesinde ortaya çıktığını belirtiyor. Türkmen, “Antik kentler ören yeri statüsüne alındığında, bir karşılama merkezi ve dolayısıyla bir otopark ihtiyacı doğar. Ancak, böyle bir projenin nereye ve nasıl yapılacağı, asıl sorunları gündeme getirmektedir. Bu ihtiyaç, ziyaretçi yoğunluğundan kaynaklanmaktadır ve dolayısıyla buraya büyük araçların gireceği anlamına gelmektedir. Bu yoğun araç trafiği, otopark olarak planlanan alanın sıfır konumundaki Knidos antik kentinin duvarları üzerinde ciddi olumsuz etkilere yol açacaktır. Bu sebeple, otoparkın ören yerinin dışına yapılması ve buradan daha hafif araçlarla veya deniz yoluyla transferin sağlanması, olumsuz etkileri azaltacaktır. Ne yazık ki, bu tür projeler genellikle sadece turizm odaklı düşünülerek hayata geçirilmekte; oysa öncelik, oradaki kültürel mirasın korunması olmalıdır” şeklinde ifadelerde bulunmuştur.
Knidos 2024 Çalışmaları ve Yapılar
Knidos antik kentinde son dönemde gerçekleştirilen kazı çalışmalarında birçok önemli buluntu ortaya çıkarılmıştır. Selçuk Üniversitesi Arkeoloji Bölümü Öğretim Üyesi ve Knidos Kazı ve Restorasyon Başkanı Prof. Dr. Ertekin Doksanaltı, kazıların bu yıl da aralıksız devam ettiğini ve kentin meclis binasındaki kazı çalışmalarının bu yıl içinde tamamlanmasının hedeflendiğini belirtmektedir.
- B Kilisesi: Knidos’ta bulunan yedi kiliseden biri ve en büyüğü olan B Kilisesi, 2024 yılı kazı çalışmaları sonucunda tamamen gün yüzüne çıkarılmıştır. Bu kazı, koruma, onarım ve anastylosis çalışmaları neticesinde, B Kilisesi bugün Knidos’ta ziyaret edilebilen anıtlardan biri haline gelmiştir. Kilise ve çevresinde tespit edilen Arapça grafitiler, Emeviler tarafından yapılan II. İstanbul Kuşatması sırasında veya sonrasında buraya gelen Arap askerlerinin varlığına işaret etmektedir. Bu buluntular, İslam fetihleri ile ilgili en kesin arkeolojik veriler arasında yer almakta ve Knidos’ta 50’ye yakın yeni yazıt ile İstanbul fetih seferlerine katılan boylar, kabileler ve komutanların isimleri ile tarihlere ulaşılmıştır.
- Propylon: Anıtsal Propylon, Knidos’un en önemli tanrısı Apollon Karneios’a adanmış kutsal alanın doğusunda konumlandırılmıştır. Kentin en önemli iki caddesi olan Liman Caddesi ile doğu-batı yönlü Ana Cadde’nin kesişim noktasında inşa edilen Propylon, kentin en önemli dini bayramlarından biri olan Karnelia şenliklerine ev sahipliği yapmıştır.
- Symmachos Heroonu: Dionysos Stoası’nda yer alan Symmachos heroonu, Knidos’un en iyi korunmuş anıtlarından biridir. Stoada bulunan yazıtlar, Roma İmparatoru Hadrian Dönemi’nde Stoa yapısında gerçekleştirilen kapsamlı yenileme ve onarım çalışmalarına, Knidos’un önemli ailelerinden birine mensup Symmachos’un sponsor olduğunu göstermektedir. Kente yapılan bu cömert hizmetin ardından Knidoslular, Symmachos’a olan minnettarlıklarını göstermek amacıyla Stoa’nın bir odasını ona adamışlardır.
