2001 Krizinin Beş Günü: Yenal Ansen’in Anlatımı
Türk ekonomisinin zorlu bir döneme girdiği 2001 krizi, siyasi dengeleri altüst eden ve Adalet ve Kalkınma Partisi’nin (AKP) 23 yıllık iktidarının temelini atan bir süreç olarak tarihe geçti. Bu dönemde Halkbank Genel Müdürü olarak görev yapan Yenal Ansen, SÖZCÜ’ye o kritik günleri anlattı. Ansen, o dönemde kamu bankalarının etkisiz hale getirildiğini, yabancı yatırımcıların IMF desteğiyle hızla paralarını çektiğini ve tüm yükün yerli yatırımcılara bindiğini ifade etti. Bugün Türkiye’de halkın, 2001 krizinden çok daha kötü bir durumda olduğunu vurgulayan Ansen, 2001 krizinin beş gününde yaşananları detaylandırdı:
- 19 Şubat Pazartesi: Fırtına öncesi tüm piyasalarda huzursuzluk başladı. Merkez Bankası, özel bankalara toplamda 7.6 milyar dolar satış gerçekleştirdi. Borsa değer kaybederken, gecelik faiz oranı yüzde 45’e, repo faizi ise yüzde 500-750 aralığına yükseldi. Kamu ve Fon bankalarına para akışı durduruldu.
- 20 Şubat Salı: Gecelik faiz oranı yüzde 500’e, repo faizi ise yüzde 3.000’e tırmandı. Özel bankalar döviz talep etmeye başladı ve kamu bankalarındaki fonlarını da çekmek istediler. Hazine, IMF baskısıyla yabancı fonların zarar görmemesi için döviz kurunu yükseltmemek adına vade sonunu beklemeye karar verdi.
- 21 Şubat Çarşamba: Merkez Bankası, sabah saatlerinde piyasaya para enjekte etmedi. Gecelik faiz oranı yüzde 7.500’e yükseldi. Özel bankalar 3 milyar dolar döviz topladı ve 670 bin lira olan dolar, 1 milyonu geçti. Krizle başa çıkmak ve kamu bankalarının durumunu düzeltmek için swap talebiyle Hazine ve Merkez Bankası ile iletişime geçmeye çalışsak da telefonlar kapalıydı.
- 22 Şubat Perşembe: Hazine’de vade günü geldi, yabancı yatırımcılara ödemeler yapıldı ve Türk Lirası döviz karşısında değer kaybederek Türkiye’den çıkışlar hızlandı. Sabit kur uygulaması sona erdi ve dalgalı kura geçiş yapıldı. Moody’s, Türkiye’nin kredi notunu düşürdü.
- 23 Şubat Cuma: Öğle saat 13.00’te kamu bankalarına uygulanan swap yasağı nihayet kaldırıldı. Gecelik faiz oranları yüzde 400-800 aralığına, repo faizleri ise yüzde 1.325’e geriledi. Resmi dolar kuru 1.072 TL iken, serbest piyasada 850-900 TL seviyelerine ulaştı. Merkez Bankası Başkanı Gazi Erçel, cumartesi istifa ederken; Hazine Müsteşarı Selçuk Demiralp, pazartesi görevinden ayrıldı.
Canlı Gömülen Firmalar
Krizin en acı beş günü boyunca spekülasyona dayalı işlemlerle kamudan özel sektöre, tefeci piyasasında görülmeyen yüksek faiz oranlarıyla milyarlarca dolarlık haksız kazanç elde edildiğini belirten Yenal Ansen, bu süreçte vadesi gelmiş-gelmemiş 30 bin kredi borçlusu firmanın adeta canlı canlı toprağa gömüldüğünü ifade etti. Ansen, son iki yılda yaşanan ekonomik krizin, toplumun yaşam standartlarını 2001 krizinden daha kötü bir hale düşürdüğünü ve bankaların üretime değil, tüketime yönelik kredi dağıttığını vurguladı.
