Ticaret Gerginliği ve Türkiye Ekonomisi Üzerindeki Etkileri
ABD ile Avrupa arasında yükselen ticaret gerginliği, Çin’in stratejik endüstriyel uzmanlık ve kritik teknolojiler üzerindeki kontrolünü sıkılaştırmasına neden oldu. Donald Trump’ın korumacı ticaret politikaları, Çin’in ihracatına yönelik yüksek gümrük vergilerinin uygulanmasıyla sonuçlandı. Bu durum, Çin’i yeni savunma mekanizmaları geliştirmeye zorladı ve küresel ticaretin daha parçalı bir hale gelmesine yol açtı. Peki, ticaret ve kur savaşlarının Türkiye ekonomisi üzerindeki etkileri neler olacak? İşte bu konuya dair detaylar…
Türkiye, bu dönemde hiç olmadığı kadar ekonomik esneklik, ihracat kabiliyeti ve güçlü bir ekosistem oluşturma ihtiyacı içindedir. Türkiye’nin de dahil olduğu gelişmekte olan ülkelerin ihracatçıları, ticaret savaşlarını bir fırsat olarak görseler de ciddi tehlikelerle de karşı karşıyadırlar.
ABD mi, Çin mi? Kazanan Kim Olacak?
Dünyanın en büyük iki ekonomisi arasındaki gümrük vergilerinin artışı, belirgin bir kazanan olmadığını gösteriyor. Uzmanlar, ABD’li tüketicilerin muhtemelen daha fazla ödemek zorunda kalacağını, ancak Çin ekonomisinin de kırılgan olduğunu belirtiyor. Yenilenen ticaret gerilimleri, Çin’in emlak sektöründeki çöküş nedeniyle yaşanan durgun GSYH büyümesi ve azalan iç tüketim ile çakışıyor.
Ticaret Savaşları Arasında Türkiye Parlayabilir
Ticaret savaşları, ekonomik büyümesi büyük ölçüde ihracata bağlı olan ülkeler için zorluklar getirirken, Çin’in potansiyel pazar kaybı Türkiye için fırsatlar sunabilir. İhracata dayalı büyüme stratejisi izleyen Türkiye, ticaret savaşının olumsuz etkilerinden etkilenebilir. Ancak, Çin gibi büyük bir üretim merkezi, yüksek korumacılık nedeniyle ABD ve AB pazarlarından dışlandığında, üretimlerini başka ülkelere kaydırmak zorunda kalabilir. Bu durumda Türkiye gibi ülkeler, daha önce rekabet etmedikleri pazarlarda Çin ile yarışma fırsatını yakalayabilir.
Küresel Tedarik Zincirinde Kopma Alarmı
Sakarya Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Tahsin Bakırtaş, bu konuda TGRT Haber’e yaptığı açıklamada, ABD’nin Çin, Meksika ve Kanada’dan ithal edilen çelik ve alüminyum gibi ürünlere gümrük vergisi uygulamasının dünya çapında ticaret savaşlarına yol açacağını belirtti. Bakırtaş, “ABD’nin gümrük vergilerine karşı diğer ülkelerin de yanıt vermesi, küreselleşen ticaretin sekteye uğramasına neden olacaktır. Bu durum, küresel tedarik zincirlerinde kopmalar ve aksamalar yaratacak ve sonuç olarak tüm dünyada, dolayısıyla Türkiye’de daha pahalı malların ithal edilmesine yol açacaktır. Bu da mevcut enflasyona ‘Trump Enflasyonu’ ekleyecektir,” dedi.
Türkiye İçin Tehlike Çanları Çalıyor
Diğer yandan, ABD’nin koyduğu gümrük vergileri, ABD dolarının güçlenmesine neden oluyor. Bu durum, uluslararası sermaye akımlarının gelişmekte olan ülkelere yönelmesini zorlaştırıyor. Türkiye, faiz indirimlerinin gündemde olduğu 2025 yılında döviz cinsinde parasal sermaye girişi konusunda zayıf bir durumla karşılaşabilir.
Döviz ve Enflasyon Tehlikesi
Bunun ötesinde, dövizin değer kazanması ve Türkiye’de yabancıların sahip olduğu dövizin yurtdışına yönelmesi olasılığı artacak. Bu, yeniden döviz atakları dönemine girme riskini de yükseltiyor. Trump’ın gümrük vergilerinin Türkiye ekonomisi üzerindeki bir diğer olumsuz etkisi ise güçlenen doların dış ticaretteki ödemelerde kullanılmasından kaynaklanacak. 2024 yılında Türkiye’de ithalatın %60’ı dolar ile gerçekleşiyor, buna karşılık ihracatın %46’sı yine dolar ile yapılıyor. Bu nedenle, güçlenen doların Türkiye’deki dış ticaret firmalarını olumsuz etkilemesi ve döviz maliyetini TL cinsinden artırması muhtemel.
Çin Pazarı Türkiye’ye Kayar Mı?
Ticaret savaşları nedeniyle Çin’in pazar kaybının Türkiye’ye kayıp kaymayacağı sorusunu yanıtlayan Bakırtaş, “Çin’e konulan gümrük vergileri ile birlikte Çin mallarının pahalı hale gelmesi, belirli ABD ithalat taleplerinin Türkiye’ye kayması için olumlu bir etki gibi görünse de, bu kaymanın gerçekleşme olasılığı oldukça düşük. Çünkü Türkiye’nin rekabetçi olduğu tekstil gibi sektörlerde, Bangladeş, Mısır ve Kuzey Afrika gibi ülkelerin daha yüksek fiyat avantajları bulunuyor,” şeklinde konuştu.
