YİD Projelerinde İşletme Süreleri Tartışmaları
YAP-işlet-devret (YİD) modeli kapsamında hayata geçirilen köprü, tünel ve otoyol projelerinin işletme sürelerine dair tartışmalar giderek büyüyor. Daha önce defalarca işletme süreleri uzatılan, ek tüneller devredilen ve matematiksel olarak sürdürülemez garantiler verilen bu YİD projeleri, müteahhitlerine pek çok ayrıcalık tanıdı. Son olarak, Ulaştırma ve Altyapı Bakanı Abdülkadir Uraloğlu, katıldığı bir televizyon programında, “Süre dolunca yeniden ihaleye çıkılıp, şirketler tarafından işletilmesinin devamı sağlanabilir,” şeklinde bir açıklama yaptı.
Bakan Uraloğlu’nun bu açıklamaları, muhalefetten sert tepkiler aldı. CHP Erzincan Milletvekili Mustafa Sarıgül, “Bakan bey, iktidardan hiç gitmeyecekmiş gibi hayal görüyor. Şirketlerin işletme süreleri uzatılarak onlara yeni bir ayrıcalık tanımak istiyorlar. Astronomik geçiş ücretleri ödeyen vatandaşlar ise bu projelerin kamuya devredilmesini ve ücretlerin makul seviyelere inmesini bekliyor,” ifadelerini kullandı.
İmtiyazlar ve Örnekler
Sarıgül, şirketlere sağlanan imtiyazları örneklerle açıkladı: “Göcek Tüneli’nin devamında devlet, Göcek 2 Tüneli’ni inşa etti. Bu tüneli de Göcek 1 işletmecisine verdi ve işletme süresini 2032’den 2025’e çekti. Ancak daha sonra firma, tahkime giderek işletme süresini 2030’a çıkardı ve böylece bedava bir tünel daha almış oldu. Yavuz Sultan Selim Köprüsü’nün de 2024’te kamuya devri gerekiyordu. Ancak maliyet artışı gerekçesiyle işletilme süresi 4 yıl daha uzatıldı ve maliyeti 810 milyon dolar olan köprüye, şu ana kadar 1 milyar 950 milyon dolar ödendi.”
Dünyada Türk Müteahhitlerin Rolü
Bakan Uraloğlu, önceki gün yaptığı açıklamalarda YİD projelerine dikkat çekerek, dünyada bu projeleri gerçekleştiren 250 müteahhitten 43’ünün Türk olduğunu belirtti. Uraloğlu, bugüne kadar gerçekleştirilen 38 YİD projesi hakkında, “Bu projelerde işletme sürelerinin bitmesi sonrası iktidar olarak tekrar ihaleye gidilebilir ve şirketler tarafından işletilmesinin devamı sağlanabilir,” dedi.
Sözleşmeler gereği, bazı projelerin kamuya devri için belirlenen tarihler şu şekildedir:
- Osmangazi Köprüsü: 2036
- Yavuz Sultan Selim Köprüsü: 2028
- Avrasya Tüneli: 2042
- Çanakkale Köprüsü: 2034
- Zafer Havalimanı: 2044
- Ankara YHT Garı: 2037
