Sigara ile Mücadelede Küresel Adımlar
Her yıl milyonlarca kişinin yaşamına mal olan sigara, solunum yolu hastalıklarından kalp rahatsızlıklarına kadar pek çok sağlık sorununa yol açmaktadır. Bu nedenle, sigaranın küresel ölçekteki kullanımını azaltmak amacıyla hükümetler, çeşitli tedbirler hayata geçiriyor. Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) öncülüğünde, sigaranın insan sağlığı üzerindeki yıkıcı etkilerine dikkat çekmek, kullanımını azaltmak ve toplumsal bilinç oluşturmak amacıyla her yıl 9 Şubat, “Dünya Sigarayı Bırakma Günü” olarak kutlanmaktadır. Tütün ürünlerinin insan sağlığına yönelik artan tehdidine karşı küresel mücadelenin önemli bir adımı olan “Tütün Kontrolü Çerçeve Sözleşmesi”, 2003 yılında DSÖ tarafından imzalanmıştır ve bu alandaki politikaların oluşmasında kilit rol oynamıştır.
DSÖ’nün 2024 yılında yayımladığı dünya çapındaki tütün kullanımına ilişkin rapora göre, 2000 yılında 1,36 milyar kişi tütün ürünleri kullanırken bu sayı, 2022’de artan dünya nüfusuna rağmen 1,24 milyara düşmüştür. Son yıllarda dünya genelinde hükümetlerin sigara kullanım oranlarını düşürmek ve nikotin bağımlılığıyla mücadele etmek amacıyla hayata geçirdiği veya gündemine aldığı çalışmaları aşağıda derledik:
- İtalya: İtalya’nın ikinci büyük kenti Milano’da, 2021 yılında statlar, parklar, mezarlıklar ve otobüs durakları gibi ortak kullanım alanlarında uygulamaya konulan kısıtlı sigara içme yasağının kapsamı, 17 Aralık 2024’te genişletilmiştir. Yetkililer, bu yasağın amacının hava kalitesini iyileştirerek vatandaşları pasif içiciliğin zararlı etkilerinden korumak olduğunu belirtmiştir. Sigara ve tütün ürünlerinin tüketimine yalnızca belirli özel alanlarda ve çevredeki insanlarla en az 10 metre mesafe bırakılması şartıyla izin veren düzenleme, 1 Ocak 2025’te yürürlüğe girecektir. Ayrıca, İtalya’nın kuzeybatısındaki Torino kentinde de Nisan 2024’te benzer bir karar alınmış ve açık alanlarda başkalarına 5 metreden daha yakın mesafede sigara içilmesine izin verilmemesi kararlaştırılmıştır.
- İngiltere: Yıllık yaklaşık 80 bin kişinin sigaraya bağlı hastalıklar nedeniyle hayatını kaybettiği İngiltere’de, 2009 sonrası doğanların ömür boyu sigara satın alamamasını öngören yasa tasarısı, parlamentonun alt kanadı Avam Kamarası tarafından onaylanmıştır. Bu tasarıya göre, sigara satın alma alt yaş sınırının her yıl kademeli olarak yükseltilmesi öngörülmektedir.
- Nijerya: Sigara içmenin halk arasında ayıp olarak karşılandığı Nijerya’da hükümet, film endüstrisinde yaygınlaşan sigara kullanımına karşı harekete geçmiştir. Nijerya’nın film endüstrisi Nollywood’da sigaranın özendirilmesini önlemek amacıyla 23 Mayıs 2024 itibarıyla filmler, skeçler ve kliplerde sigara kullanımına yasak getirilmiştir.
- Belçika: Brüksel hükümeti, nikotin bağımlılığıyla mücadele kapsamında aldığı yeni önlemler çerçevesinde, 1 Ocak 2025’te yürürlüğe girecek kararla “vape” olarak da bilinen tek kullanımlık elektronik sigaraların satışını yasaklamıştır. Belçika Sağlık Bakanı Frank Vandenbroucke, elektronik sigaraların gençleri sigaraya özendirmenin ve nikotin bağımlısı yapmanın kolay bir yolu olduğuna dikkat çekmiştir. Bu yasayla Belçika, Avrupa Birliği (AB) içinde elektronik sigaranın satışını resmen yasaklayan ilk ülke olmuştur. Ayrıca, Belçika’nın Fransızca konuşulan Valon bölgesinde yer alan Fleurus kentinde, gençleri sigara dumanına maruz kalmaktan korumak amacıyla, 8 Ocak 2024 itibarıyla belirli kamusal alanlarda tütün ürünlerinin kullanımına yasak getirilmiştir.
- Avustralya: Avustralya, 2024’ün başında sağlığa ciddi zararlar veren birçok elektronik sigaranın ithalatını yasaklamış ve satışına izin verilen aromaların çeşitliliğini de sınırlandırmıştır. Elektronik sigaraların kullanımını “sigara alışkanlığını bırakmaya yardımcı ürün” haline dönüştürmeyi hedefleyen Avustralya hükümeti, 1 Temmuz 2024’ten itibaren bu ürünlerin yalnızca eczanelerde satılmasına karar vermiştir. Hükümet, 18 yaş altına elektronik sigara satışını yasaklarken, gençlerin bu alışkanlıktan kurtulmasını desteklemek amacıyla ek fon sağlamayı planlamaktadır.
- Endonezya: Sigara tüketiminin en yaygın olduğu ülkelerden biri olan Endonezya’da, 31 Temmuz 2024 itibarıyla web siteleri ve mobil uygulamalar da dahil olmak üzere tüm sosyal medya platformlarında sigara reklamlarının yayımlanması yasaklanmıştır. Yeni düzenlemelerle eğitim kurumlarının ve çocuk oyun alanlarının 200 metre çevresinde sigara satışının yapılmasına da yasak getirilmiştir.
