Gece Çalışması ile Gündüz Çalışması Arasındaki Farklar
İş hukuku çerçevesinde gece çalışması ile gündüz çalışması arasında önemli farklılıklar bulunmaktadır. Gece çalışma süresi, sektöre, çalışma postalarına ve diğer çeşitli faktörlere bağlı olarak değişiklik göstermektedir. Bu bağlamda, işverenlerin gece çalıştırma ile ilgili yasal düzenlemelere uymadıkları takdirde ciddi para cezalarıyla karşılaşmaları muhtemeldir.
Gece çalışmasının kapsamı, genellikle akşam saat 20.00 ile sabah 06.00 arasında gerçekleşmektedir. Bu saatler içerisinde, bazı sektörlerde işverenlerin gece çalıştırma uygulaması, iş hukuku açısından uygun olmayabilir. Türkiye Gazetesi’nde yer alan bir köşe yazısında, SGK Başuzmanı İsa Karakaş, gece çalışmasının belirli özel durumları olduğunu vurgulamıştır. Gece çalışması, genellikle turizm, özel güvenlik ve sağlık hizmetleri gibi belirli sektörlerde yaygın bir şekilde uygulanmaktadır.
İşveren, çalışanın 7,5 saatten fazla çalıştırılmasını planladığında, mutlaka yazılı onay almak zorundadır. Ancak, diğer sektörlerde bu onayın alınması bile, 7,5 saatten fazla çalıştırma imkanını sağlamamaktadır. Eğer gece ve gündüz vardiyaları arasında bir dönüşüm yapılacaksa, iki haftalık bir nöbetleşme düzeni uygulanabilir. Vardiya değişiklikleri sırasında, işçilere kesintisiz en az 11 saat dinlenme süresi sağlanması gerekmektedir.
Gece çalışmasının ispatı için iş yerindeki kayıtlar, özellikle giriş-çıkış belgeleri ve iç yazışmalar önemli delil niteliği taşımaktadır.
BELİRLENEN YASAKLAR:
- 18 yaşını doldurmamış kişiler gece çalışamaz.
- Hamile kadınlar ve yeni doğum yapan anneler, 1 yıl sonrasına kadar gece vardiyasında çalıştırılamaz.
- Bu sürenin sonunda, sağlık ve güvenlik açısından sakıncalı olduğuna dair bir sağlık raporu alınmışsa, çalışan yine de gece çalıştırılmaz.
- Gündüz vardiyasında görev yapan bir işçi, isteği dışında gece vardiyasına kaydırılırsa, iş sözleşmesini feshedebilir.
- Haftalık 45 saatlik çalışma sınırı aşılmamış olsa da, günde 7,5 saati aşan çalışmalar için fazla mesai ücreti ödenmesi gerekmektedir.
Kurallara aykırı hareket eden işverenlere, her bir işçi için fiil sayısına göre 21.213 lira para cezası uygulanabilir. Ayrıca, gece 7,5 saatten fazla çalıştırılan işçilere, fazla mesai ücreti ödenmemesi durumunda 2025 yılı için 3.837,00 TL idari para cezası kesilecektir. Bu cezalar, sabit olmamakla birlikte, her yıl yeniden değerleme oranında artırılmaktadır.
