Türkiye’nin Suriye ile Ticaretinde Zorluklar
Belce ÖRÜ Türkiye, yıllarca Suriyeli mültecilere kapılarını açarak uluslararası alanda önemli bir rol üstlendi. Ancak bu süreçte, ticari ilişkilerde beklenen gelişmeler yaşanmadı. Diğer ülkelerde olduğu gibi Türkiye’ye de gümrük vergileri, yüzde 300 ile yüzde 500 arasında artış gösterdi. Sınır kapılarında bekleyen TIR’lar, uzun kuyruklar oluşturarak ithalatın durma noktasına gelmesine neden oldu. Ticaret Bakanlığı tarafından yayımlanan bir duyuruda, Suriye genelindeki tüm gümrük idarelerinde tek tip vergilendirme sistemine geçildiği ve bu sistemin tüm sınır kapılarında aynı şekilde uygulanacağı belirtildi. Ancak pratikte her sınır kapısında farklı uygulamalar ortaya çıktı. Bu durum, Türkiye’den Habur Sınır Kapısı aracılığıyla giden ürünlerin PKK’nın Suriye kolu PYD’nin kontrolündeki bölgelerde ticaretinin yapılmasına sebep oldu.
Sevkiyatın Riskleri
Gaziantep’teki İkra Tekstil şirketinin Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı Mehmet Doğan, yeni yönetim döneminden önce Cerablus üzerinden Suriye’ye mal gönderdiklerini ancak şu anda bölgeyi ithalat pazarlarından çıkardıklarını ifade etti. Bölgeye sevkiyat yapan meslektaşlarıyla gerçekleştirdiği görüşmelerden elde ettiği bilgileri paylaşırken, şunları söyledi: “Doğrudan Suriye’ye yapılan mal sevkiyatının bedeli 30 bin dolar ise, Nusaybin veya Habur Sınır Kapısı’ndan PYD kontrolünde gerçekleştirildiğinde bu fiyat 8.500 ile 10.500 dolar arasında değişiyor. Ayrıca artan lojistik masrafları ve TIR başına ödenen değişen ücretler de göz önünde bulundurulduğunda, durumu daha da zorlaştırıyor. Müşterilere ucuz yol seçeneği sunuluyor, ancak bu durumda riskler de artıyor; malın teslimiyle ilgili garanti verilmiyor. Çünkü keyfi uygulamalar hâkim. Bir arkadaşımın TIR’ı 15 gündür bekliyor, en sonunda malı geri çekmek zorunda kaldı. PYD, peşmerge ve Suriye’deki terör örgütleri, bu süreçte önemli risk faktörleri arasında yer alıyor.”
Umutsuz Beklentiler
Mehmet Doğan, bölgede faaliyet gösteren sanayi ve ticaret odalarının, ihracatçı birlikleriyle sürekli olarak iletişim halinde olduğunu ve Suriye’ye ithalatta yaşanan sıkıntıların Dışişleri Bakanı Hakan Fidan’a da bildirildiğini aktardı. İş insanı Doğan, “Kendi ülkemizde 15 yıl gözümüz gibi baktığımız Suriye’den, yeni hükümet döneminde ticarette ayrıcalık beklerken işlerimizin daha da kötüleştiğini görmek üzücü. Bölgedeki ticaret yapan arkadaşlarımdan aldığım geri dönüşler, ithalatçıların oldukça zor durumda kaldığını gösteriyor. Bölgenin ekonomik istikrarı açısından Türkiye’den Suriye’ye yapılan ticaretin eski haline dönmesi şart” ifadelerini kullandı.
