Üçüncü Göz Kapağı: İnsan Vücudundaki İlginç Kalıntılar
Kendinize aynada bakarken, gözlerinizin iç köşelerinde daha pembe bir doku fark edebilirsiniz. Bu yapı, gözlerimizin sağlığını koruyan ve güzel görünmelerini sağlayan lakrimal karunkül olarak bilinir. Hemen yanında bulunan plica semilunaris ise ince bir şerit halinde yer alır ve birçok insan için şaşırtıcı bir bilgi olarak, bu yapının bir zamanlar üçüncü bir göz kapağı olduğunu öğrenmek mümkündür.
Bu şerit, aslında üçüncü göz kapağının kalıntıları olarak tanımlanabilir. Artık işlevini yitirmiş bu yapılar, evrimsel süreçte geride kalan ve orijinal işlevlerini kaybetmiş kalıntılar olarak nitelendirilmektedir. Geçtiğimiz günlerde, dünyanın en nadir balinalarından birinde kalıntı dişler keşfedildi. Ayrıca, deniz memelilerindeki kalıntı pelvik kemiklerinin de düşündüğümüzden daha işlevsel olabileceği ortaya kondu. Ancak kalıntı yapılar, yalnızca hayvanlar alemi ile sınırlı değil; insanlar da bu evrimsel süreçten nasibini almış durumda.
Wikimedia Commons’a göre, göz kırpma zarı veya üçüncü göz kapağı, hâlâ birçok hayvan grubunda mevcut. Örneğin, ev kedilerinin gözlerinde yatay olarak uzanan tuhaf bir doku filmi görebilirsiniz. Bu üçüncü göz kapağı, kuşlar arasında oldukça belirgindir ve gözlerine giren her türlü kiri etkili bir şekilde temizlemek için bir ön cam sileceği gibi işlev görür. Ayrıca, gözlerin nemli kalmasına yardımcı olur ve özellikle gökyüzünde uçarken bu durumun son derece yararlı olduğunu tahmin edebilirsiniz.
Tam gelişmiş göz kırpma zarlarına sahip hayvanlar arasında balıklar, amfibiler, sürüngenler, kuşlar ve memeliler bulunmaktadır. Ancak ilginçtir ki, bu zarlar primatlarda oldukça nadir görülmektedir. Tozlu bir ortamdan geçerken gözlerimizi temizlemeye yardımcı olacak bir biyolojik cam sileceği hayal etsek de, evrimimizin bir döneminde bu göz kırpma zarları işlevlerini kaybetmiştir. Artık, plica semilunaris ve ilişkili kaslar işe yaramaz hale gelmiş ve fonksiyonsuz olarak kabul edilmektedir.
Başka bir deyişle, bu optik kalıntılar genel olarak insanlar için herhangi bir sorun yaratmamaktadır; bu yüzden günlük yaşamda varlıklarını sürdürmekte ve ortadan kaybolmamaktadır. Ancak, üçüncü göz kapaklarının yarattığı sorunlarla ilgili nadir vakalar da rapor edilmiştir. Örneğin, 2017 yılında yayımlanan bir makalede, 9 yaşındaki bir kız çocuğunun üçüncü göz kapağının basit bir ameliyatla alınması gerektiği belirtilmiştir.
- Gözlerimizin iç köşelerindeki pembe yapı: Lakrimal karunkül
- İşlevini yitirmiş üçüncü göz kapağı kalıntıları: Plica semilunaris
- Hayvanlar alemi ve kalıntı yapılar: Balinalar, kediler ve kuşlar
- İnsan vücudundaki optik kalıntılar: Üçüncü göz kapağının izleri
- Nadir vakalar: Üçüncü göz kapağı sorunları
