Rusya’nın Doğalgaz Rotalarındaki Dönüşüm
Rusya’nın Avrupa’ya giden en eski doğalgaz rotasının kapatılması, 2014’te Kırım’ın ilhakıyla başlayan ve sonrasında gelişen on yıllık gergin ilişkilere son noktayı koydu. Ukrayna, 2015 yılında Rus gazı alımını durdurma kararı aldı. Ukrayna Enerji Bakanı German Galushchenko, bu durumu değerlendirirken, “Rus gazının geçişini durdurduk. Bu tarihi bir olay. Rusya pazarlarını kaybediyor, mali kayıplar yaşayacak. Avrupa, zaten Rus gazından vazgeçme kararı aldı,” şeklinde açıklamalarda bulundu. Şubat 2022’de başlayan savaşın ardından gaz akışının durdurulması bekleniyordu ve Ukrayna, askeri çatışmalar nedeniyle anlaşmayı uzatmayacağı konusunda kararlıydı.
Sektörden edinilen bilgilere göre, Gazprom geçen yıl, Rusya’nın Avrupa’ya boru hattıyla yaptığı toplam doğalgaz ihracatının yaklaşık yarısını oluşturan Ukrayna üzerinden doğalgaz geçişinin olmayacağını öngörmüştü. Ancak Rusya, hala Karadeniz altında bulunan TurkStream boru hattı üzerinden gaz ihraç etmeye devam ediyor. TurkStream’ın iki hattı bulunmakta; biri Türkiye iç pazarı için, diğeri ise Macaristan ve Sırbistan gibi Orta Avrupa ülkelerine gaz tedarik etmekte.
Avrupa Birliği, 2022 yılında Ukrayna’daki askeri çatışmaların ardından alternatif enerji kaynakları arayışına girerek Rus enerjisine olan bağımlılığını azaltma çabalarını iki katına çıkarmış durumda. Ukrayna üzerinden Rus gazı alan Slovakya ve Avusturya gibi diğer ülkeler de alternatif tedarik yolları geliştirmeye çalışıyor. Geçmişte Sovyetler Birliği’nin bir parçası olan Moldova ise en kötü etkilenen ülkeler arasında yer alıyor ve gaz kullanımını üçte bir oranında azaltmak için çeşitli önlemler alacağına dair açıklamalarda bulunuyor.
AVRUPA’DAN HENÜZ BİR AÇIKLAMA YOK
Çarşamba gününün erken saatlerinde Avrupa’dan herhangi bir resmi açıklama yapılmadı. Rusya ile Ukrayna arasındaki beş yıllık doğalgaz transit anlaşması, 1 Ocak tarihinde sona erdi. Gazprom, Telegram mesajlaşma uygulaması üzerinden yaptığı duyuruda, “Ukrayna tarafının bu anlaşmaların yenilenmesini tekrar tekrar ve açıkça reddetmesi nedeniyle Gazprom, 1 Ocak 2025’ten itibaren Ukrayna topraklarından transit olarak gaz tedarik etme konusundaki teknik ve hukuki olanağından mahrum bırakıldı,” ifadesine yer verdi. Ayrıca, “Moskova saatiyle 08:00’den (05:00 GMT) itibaren Rus gazının Ukrayna toprakları üzerinden taşınması için tedarik işlemi yapılmayacak,” şeklinde ekledi.
Ukrayna Enerji Bakanlığı, Rus gazının Ukrayna üzerinden taşınmasının “ulusal güvenlik çıkarları nedeniyle durdurulduğunu” belirtti. Bu durum, Ukrayna’nın yıllık yaklaşık 800 milyon dolar transit ücreti kaybı yaşamasına neden olurken, Gazprom’un gaz satışlarındaki kaybının ise yaklaşık 5 milyar dolar olacağı tahmin ediliyor.
