Tifo Tedavisinde Antibiyotiklerin Önemi
Tifo tedavisinde antibiyotikler kritik bir rol oynamaktadır. Ancak son otuz yıl içinde, Salmonella enterica serotip Typhi (S. Typhi) bakterisinin yaygın olarak kullanılan antibiyotiklere karşı direnç geliştirdiği gözlemlenmiştir. Özellikle, ampisilin, kloramfenikol ve trimetoprim/sülfametoksazol gibi ilk nesil antibiyotiklere karşı direnç kazanılması, bu durumun ciddiyetini artırmaktadır. Bunun yanı sıra, daha yeni antibiyotikler olan florokinolonlar ve üçüncü nesil sefalosporinlere karşı da direnç gelişimi kaydedilmiştir.
Tehdit Giderek Büyüyor
2016 yılında Pakistan’da tanımlanan ilk “aşırı dirençli” (extensively drug-resistant – XDR) tifo türü, kısa sürede baskın bir genotip haline gelmiştir. 2019 itibarıyla, XDR tifo vakalarının sayısındaki dramatik artış, bu dirençli türlerin yalnızca Güney Asya ile sınırlı kalmayıp, Güneydoğu Asya, Doğu ve Güney Afrika, Birleşik Krallık, ABD ve Kanada gibi farklı bölgelere de yayıldığını göstermektedir.
Yeni Nesil Antibiyotiklere Direnç
Günümüzde tifo tedavisinde en son etkili ağızdan alınabilir antibiyotik olarak azitromisin kullanılmaktadır. Ancak, son yapılan çalışmalar, azitromisine karşı direnç kazandıran mutasyonların hızla yayıldığını ortaya koymaktadır. Bu mutasyonların XDR tifo türlerine geçiş yapması durumunda, tifo tedavisi için etkili bir ağızdan alınabilir antibiyotik kalmaması riski bulunmaktadır. Böyle bir senaryoda, tedavisiz kalan vakaların ölüm oranının yüzde 20’ye kadar çıkabileceği, ciddi bir sağlık krizi yaratma potansiyeline sahiptir.
Uzmanlar, tifo salgınlarını önlemenin en etkili yollarından birinin, tifo konjuge aşılarının yaygınlaştırılması olduğunu vurgulamaktadırlar. Bu alanda, Pakistan, tifoya karşı rutin aşılamayı başlatan ilk ülke olarak öncü bir rol üstlenmiştir. Diğer ülkelerin de Pakistan’ı örnek alarak aşı programlarını genişletmeleri gerektiği ifade edilmektedir. Hindistan’da gerçekleştirilen bir araştırma, şehirlerde çocukların aşılanmasının tifo vakalarını ve buna bağlı ölümleri yüzde 36 oranında azaltabileceğini öngörmektedir.
Uluslararası Boyut Kazanabilir
Tifo vakalarının yaklaşık yüzde 70’inin Güney Asya’dan kaynaklandığı bilinmesine rağmen, COVID-19 pandemisinin de gösterdiği üzere, modern ve küreselleşmiş dünyada hastalıklar hızla uluslararası boyut kazanabilmektedir. Sağlık uzmanları, ülkelerin tifo aşılarına erişimi artırması, yeni antibiyotikler geliştirmesi ve mevcut ilaçların etkinliğini koruyacak politikaları benimsemesi gerektiği konusunda uyarılarda bulunmaktadır.
