Galaksimizin Kızılötesi Haritasının Doğuşu: Yeni Bir Çağ
Galaksimizin en detaylı kızılötesi haritasının oluşturulması için kullanılan 500 terabaytın üzerindeki verinin toplanması tam 13 yıl sürdü; ama bu titiz çalışma en nihayetinde tamamlandı. Bu projede, Şili’deki Paranal Gözlemevi’nde bulunan Astronomi için Görünür ve Kızılötesi Araştırma Teleskobu (VISTA – Visible and Infrared Survey Telescope for Astronomy) tarafından çekilen 200.000’den fazla görüntü yer aldı. Avrupa Güney Gözlemevi tarafından yürütülen bu devasa proje, astronomi alanında önemli bir adım olarak kabul ediliyor.
Dünya yüzeyinden kızılötesi astronomi çalışmalarını gerçekleştirmek oldukça zorlu bir süreç. Bu nedenle, teleskoplar genellikle yüksek irtifalarda ve atmosferdeki nemin neredeyse sıfıra yakın olduğu bölgelerde konumlandırılır. 2012 yılında yayınlanan önceki haritada, bu yeni haritadaki nesnelerin yalnızca onda biri yer alıyordu. VISTA tarafından gözlemlenen Samanyolu alanları üzerinden yapılan bu çalışma, astronomi dünyasında büyük bir devrim niteliği taşıyor.
Projenin lideri olan Dante Minniti, Şili’deki Universidad Andrés Bello’da astrofizikçi olarak görev yapıyor. Minniti, projenin tamamlanmasıyla ilgili olarak “Çok fazla keşif yaptık, galaksimizin görünümünü sonsuza dek değiştirdik” şeklinde çarpıcı bir değerlendirmede bulundu. 2010 yılında başlayan proje sayesinde, bu gözlemlere dayalı olarak 300’den fazla bilimsel makale yayınlandı. Bunlar arasında en dikkat çekici olanı, Vía Láctea (VVV) araştırmasındaki VISTA Değişkenleri ve ona eşlik eden VVV eXtended (VVVX) araştırmasından elde edilen verilerdi.
Değişken yıldızlar, parlama ve sönme süreleri ile içsel parlaklıkları arasında belirgin bir ilişkiye sahiptir. Bu ilişki, astronom Henrietta Swan Leavitt tarafından ilk kez Cepheid değişkenleri için tanımlanmıştı ve çok uzak nesnelerin mesafelerini hesaplamakta kritik bir öneme sahiptir. Dolayısıyla, VISTA haritası yalnızca bu nesnelerin gökyüzündeki konumlarını değil, aynı zamanda ne kadar uzakta ya da yakın olduklarını da gösteriyor.
Bu çalışma, Astronomy & Astrophysics dergisinde yayınlandı ve astronomi alanında yeni ufuklar açacak bir kaynak olarak değerlendiriliyor.
