Dizginlenemeyen Fiyat Artışları ve Borçlu Yaşam
Son dönemlerde Türkiye’deki fiyat artışları, vatandaşları borçlu bir yaşam sürmeye zorlamakta. Artan yaşam maliyetleri karşısında, dar ve sabit gelirli bireylerin gelirleri, giderlerini karşılamakta giderek zorlanıyor. Kredi kartları olmadan yaşamını sürdürebilmek neredeyse imkansız hale geldi. Bu durum, kartlı harcamaların toplam hacminin 2023 yılının ilk 8 ayında 12.8 trilyon liraya ulaşmasıyla kendini gösteriyor.
Kişi Başı 4 Kredi Kartı
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın (TCMB) blog sayfasında yayınlanan “Kartlı Harcama Tercihlerinde Son Dönem Eğilimler” başlıklı analizde dikkat çekici veriler paylaşıldı. 2015 yılından bu yana kredi kartıyla yapılan harcamalar reel bazda iki katına çıktı. TCMB’nin analizinde, mevcut yüksek enflasyon ortamının kartlı harcamaların artışında önemli bir etken olduğu ifade ediliyor. Türkiye’de yaklaşık 28 milyon aktif kredi kartı kullanıcısı bulunuyor ve toplamda 125 milyon kredi kartı ile 191 milyon banka kartı mevcut. Bu kartlarla yapılan harcamaların hacminin 12.8 trilyon liraya ulaştığı bildiriliyor. Verilere göre, kredi kartı kullanan her bireyin cüzdanında ortalama 4 kredi kartı bulunuyor.
Harcama Eğilimleri ve Temel İhtiyaçlar
Yıllar içinde artış gösteren kartlı harcamalar, pek çok birey için adeta bir can simidi haline gelmiş durumda. Harcama grupluna baktığımızda, kredi kartlarının en çok temel ihtiyaçlar için kullanıldığı gözlemleniyor. Bankalararası Kart Merkezi’nin (BKM) Ağustos 2024 verilerine göre, kredi kartı ile yapılan ödemelerin çoğunluğu marketler ve alışveriş merkezlerinde (AVM) gerçekleştiriliyor. Ayrıca, yemek ve çeşitli gıda harcamaları da önemli bir yer tutuyor. Sadece Ağustos ayında, market ve AVM’lerde 205.5 milyar liralık, çeşitli gıda harcamalarında 79 milyar liralık ve yemek için 64.2 milyar liralık ödeme kredi kartı ile yapıldı. Market ve AVM’lerde yapılan işlem başı harcama tutarı yaklaşık 646 lira, yemek harcamalarında ise bu tutar 486 lira, çeşitli gıdalarda ise 784 lira civarında oldu.
Nakit Taşıma Maliyeti ve Kredi Kartlarının Önemi
Merkez Bankası’nın (TCMB) blog sayfasındaki analizde, ‘yüksek enflasyon’un etkileri net bir şekilde ortaya kondu. “Dijital kanalların yaygınlaşması ve yüksek enflasyon ile birlikte nakit taşıma maliyetinin artması, banka ve bireysel kredi kartlarının kullanımını artırıyor” denildi. Ayrıca, “Kartların nakit avans ve vadeli ödeme imkanları ile tüketicilere borçlanma fırsatları sunması da bu durumu destekliyor. Son yıllarda yaşanan yüksek enflasyon, kartlı harcama bakiyesi üzerinde nominal ve reel bazda belirgin bir artışa yol açtı” ifadeleri kullanıldı.
