İstanbul Planlama Ajansı’nın Araştırması: Kamu Kaynaklarının Kullanımı
İstanbul Büyükşehir Belediyesi’ne (İBB) bağlı İstanbul Planlama Ajansı, ‘Kamu kaynaklarının halk için kullanımında neredeyiz?’ sorusuna yanıt bulmak amacıyla kapsamlı bir araştırma gerçekleştirdi. Dr. Ozan Bingöl ve Dr. Buğra Gökce’nin katkılarıyla yürütülen bu araştırmanın sonuçları, ‘Türkiye’nin israf karnesi’ başlığıyla bir rapor halinde yayımlandı.
Rapor, ekonomik krizin giderek derinleştiği bir dönemde kamuda israfın arttığına ve mevcut kaynakların etkin bir şekilde kullanılmadığına dikkat çekiyor. Kur korumalı mevduat uygulamasının, dönemin Hazine ve Maliye Bakanı tarafından bütçeye ve dolayısıyla kamuya hiçbir yük getirmeyen bir politika aracı olarak tanıtıldığı hatırlatıldı. Ancak bu uygulamanın sonucunda kamu, sadece iki yıl içinde 1 trilyon 58 milyar lira gibi büyük bir zarara uğradı.
Yatırım Maliyetlerinin Kat Kat Üstünde Çıkan Harcamalar
Türkiye’nin israf karnesinde öne çıkan diğer kritik bulgular ise şunlardır:
- Kamu-Özel İş Birliği Projeleri: Bu projelerdeki harcamaların, normal bütçe uygulamalarında görülmediği ve gizlendiği tespit edilmiştir. Sayıştay ve Dünya Bankası verileri incelendiğinde, garanti ödeme tutarlarının yatırım maliyetlerinin çok üzerinde olduğu gözlemlenmiştir. Örneğin, Kuzey Marmara Projesi’nin Kınalı-Odayeri kesiminin yatırım tutarı 1 milyar 40 milyon dolar olmasına rağmen, garanti tutarı yatırım maliyetinin 2.4 katına çıkarak 2.5 milyar dolara ulaşmıştır.
- Kamu yönetiminde liyakat esasının göz ardı edilmesi, istisnai kadro uygulamaları ve sınavsız atamalar sayesinde ehliyetsiz kişilerin üst düzey pozisyonlara getirilmesi, hem hizmet kalitesini düşürmekte hem de maliyetleri artırmaktadır. Geçtiğimiz 19 yıl boyunca bu konuda hiçbir iyileştirici adım atılmamış ve bu uygulamalar, mevcut yönetim anlayışı için standart bir hale gelmiştir.
Vatandaşlardan Tasarruf Beklenirken Kamu İhtiyaçlarını Göz Ardı Ediyor
Ekonomik kriz koşullarının baskısı altında, vatandaşlardan tasarruf etmeleri beklenirken, kamu kesiminin tasarruf yapmadığı görülmektedir. Merkezi yönetim, baskı ve cilt giderleri, büro mefruşat alımları, lojman kiralama giderleri, taşıt bakım ve onarım giderleri ve ilan giderleri gibi harcama kalemlerinde ciddi artışlar yaşamaktadır.
Halk zor koşullarla mücadele ederken, merkezi yönetimin kendi harcamaları üzerinde tasarruf yaparak israfla mücadele etmesi ve kamu kaynaklarını etkin bir şekilde kullanması beklenmektedir. Ancak rapor, bunun tam tersine bir tablo sunmaktadır.
