Uzayda Artan Tehlike: Roket Çöpleri
50 yıl önce, uzaya birkaç roket gönderebildiğimiz bir dünyada yaşıyorduk. O zamanlar kimse, uzaya attığımız birkaç parça çöpün ileride başımıza dert açabileceğini düşünmüyordu. Ancak günümüzde, uzaya roket göndermenin sıklığı günde bir kereyi geçebiliyor ve bu sayı hızla artma eğiliminde. Artık sadece devletler değil, özel şirketler de uzaya uydu yerleştirmek için SpaceX’in kapısını çalıyor.
Tekrar kullanılabilir insansız roketler, kalkış yapıp yükünü uzaya bıraktıktan sonra birkaç saat içinde dünyaya geri dönüp yeniden fırlatma için hazırlanabiliyor. Özellikle Elon Musk’ın liderliğindeki SpaceX, dev uzay gemisi Starship’i artık fırlatma rampasına dik bir şekilde indirebiliyor. Yakın gelecekte bu muazzam aracı hızlıca yakıt ikmali yaptıktan sonra tekrar uzaya gönderecek duruma getirmeleri planlanıyor.
Fakat bu tüm gelişmelerin bir bedeli var. Roket parçaları, uzayda dev bir çöp yığınına dönüşüyor. Bu parçaların Dünya’ya geri düşmesi durumunda, atmosferin bunları eriteceği düşünülse de, bu durumun garantisi yok. Bazı büyük veya sert parçaların, yanmadan yere düşme riski veya bir uçağa çarpma tehlikesi bulunuyor.
Yolda yürürken artık yukarı bakmamız gerekecek.
Dr. Ewan Wright önderliğindeki bir grup bilim insanı, bir kişinin bir yıl içinde bu şekilde bir kazayla ölme riskinin 2.200’de 1 oranına yükseldiğini belirtiyor. Bu, başlangıçta binde 1 gibi küçük bir ihtimalken, zamanla 500’de bir, ardından yüzde 1 gibi korkutucu seviyelere ulaşabilir.
Araştırmacılar, bu yıl yoğun hava trafiği alanına bir roket çöpünün düşme olasılığını yüzde 26 olarak hesapladılar. Bu bile, oldukça büyük bir risk oluşturuyor. Fırlatma verilerini takip eden RocketLaunch.org adlı internet sitesine göre, 2000 yılında yalnızca 81 başarılı roket fırlatması gerçekleştirilmişti. Ancak 2024 yılına gelindiğinde bu sayı, tek bir yılda gerçekleştirilen 258 fırlatmaya ulaşmış durumda ve yörüngede 2.300 roket gövdesi mevcut. 2025’te ise günde iki fırlatma frekansına ulaşılması bekleniyor.
Uzayda yaşanan bu devrim niteliğindeki gelişmeler, insanlık için büyük fırsatlar sunarken, aynı zamanda korkutucu riskleri de beraberinde getiriyor. Şimdi, gökyüzüne bakarken, sadece yıldızları değil, aynı zamanda düşebilecek bir roket parçasını da düşünmek zorundayız.
