Dünya Anıtlar Fonu’ndan Tarihi Bir Adım: Ay da Tehdit Altındaki Miraslar Listesinde!
Dünya Anıtlar Fonu (WMF), iki yılda bir yayımladığı tehdit altındaki 25 kültürel miras alanının yeni sürümünü duyurdu ve bu liste, tarihte ilk kez uydumuz Ay’ı da kapsıyor. Bu gelişme, insanlığın uzayda bıraktığı izlerin korunmasına yönelik artan bir bilinçlenmeyi simgeliyor.
Dünya Anıtlar Gözetim Listesi, genellikle gezegenimiz üzerindeki kültürel miras alanlarıyla sınırlı kalırken, son zamanlarda Ay’a yapılan artan ziyaretler, bu uzay cismi üzerindeki tarihsel ve kültürel kalıntıların korunmasına yönelik kaygıları da beraberinde getirdi. WMF Başkanı ve CEO’su Bénédicte de Montlaur, bu durumu şöyle ifade ediyor: “Ay, insanlığın Dünya’nın ötesinde attığı ilk adımlara tanıklık eden eserleri tanıma ve koruma konusundaki acil ihtiyacı yansıtmak için ilk kez listeye dahil edildi. Bu, ortak tarihimizde belirleyici bir andır.”
Bu eserler yalnızca dikilen bayraklar, kameralar ve anıtlar gibi fiziksel nesneleri değil, aynı zamanda Ay iniş araçlarının ve astronotların ayaklarının bıraktığı ilk izleri de içeriyor. Montlaur, yeterli koruma protokollerinin olmaması nedeniyle bu kalıntıların giderek daha fazla riske maruz kaldığını belirtiyor ve ekliyor: “Ay’ın dahil edilmesi, ister Dünya’da ister ötesinde olsun, kolektif anlatımızı yansıtan ve koruyan mirası korumak için proaktif ve işbirlikçi stratejilere olan evrensel ihtiyacı vurguluyor.”
Ay’ın Yanında Gazze ve Antakya da Listede!
Güncellenen listedeki en çarpıcı unsur Ay olsa da, Dünya üzerindeki 24 yer de kültürel mirasın tehdit altında olduğunu gözler önüne seriyor. Beş kıtada yer alan bu alanlar, silahlı çatışmalar, doğal afetler, iklim değişikliği ve turizmin yarattığı üç ana risk eğilimini temsil ediyor.
- Gazze’nin tarihi kentsel dokusu çatışmalardan dolayı risk altında olarak listeye alınmış durumda. Burada, insanlık tarihinin derinliklerini yansıtan yoğun miras alanları bulunuyor.
- UNESCO, 7 Ekim 2023 ile 29 Kasım 2024 tarihleri arasında bu tür 75 yerin hasar gördüğünü doğrulamış durumda.
- Antakya antik kenti de artık bu listede. Ülkemizde Şubat 2023’te yaşanan depremler, yalnızca büyük bir can kaybına yol açmakla kalmadı, aynı zamanda şehrin birçok tarihi mekanını da tahrip etti.
- Sahra Altı Afrika’da iklim değişikliği, özellikle kritik bir sorun olarak tespit edildi ve fırtına dalgaları ile kıyı erozyonu nedeniyle Swahili kıyıları da listeye dahil edildi.
- Çin’de bulunan Maijishan ve Yungang Budist mağaraları ise yoğun turizm nedeniyle tehlike altında olarak değerlendiriliyor.
- Arnavutluk’un Drino Vadisi manastırları gibi diğer yerler de turizmin getirdiği tehditlerle karşı karşıya.
Bu tür yerlerin izleme listesine alınması, kamuoyunun farkındalığını artırma, risk altındaki alanlara yönelik fon sağlama ve çevredeki topluluklar üzerinde olumlu bir etki yaratma umudunu taşıyor. Kültürel mirasımızı korumak, sadece geçmişimizi değil, geleceğimizi de güvence altına almak anlamına geliyor.
