Hava Kirliliği: Dünya’nın Sağlık Sorunu
Yeni bir araştırmaya göre, Dünya’nın büyük bir kısmı sağlıksız hava kirliliği seviyelerine maruz kalıyor. Hava kalitesi takip platformu IQAir’in verilerine göre, şehirlerin yalnızca %17’si Dünya Sağlık Örgütü’nün (DSÖ) hava kirliliği standartlarını karşılayabiliyor. Üstelik 2024 yılı itibarıyla, ülkelerin %91’i güvenli olmayan hava kirliliği seviyelerine sahip. Bu durum, dünya genelinde insanların sağlığını tehdit eden önemli bir sorun haline gelmiş durumda.
En kirli havaya sahip ülkeler arasında Çad, Kongo, Bangladeş, Pakistan ve Hindistan dikkat çekiyor. Özellikle Hindistan, bu listenin başlarında yer alıyor; çünkü en kirli hava sahip olan dokuz şehrin altısı bu ülkede bulunuyor. Hindistan’ın kuzeydoğusunda yer alan Byrnihat kasabası, Dünya’nın en kirli havasına sahip yer olarak belirlenmiş. Uzmanlar, bu istatistiklerin durumun ciddiyetini tam olarak yansıtmadığını vurguluyor; çünkü birçok bölgede hava kirliliğini doğru bir şekilde takip edebilecek teknolojik altyapı eksikliği söz konusu.
IQAir’in Küresel CEO’su Frank Hammes, bu duruma dikkat çekerek, “Hava kirliliği hem insan sağlığı hem çevresel istikrar için kritik bir tehdit, ancak çoğu insan bu maruziyetin farkında bile değil.” diyor.
Hava Kirliliği Haritası: Gerçekler Ortaya Çıkıyor
IQAir’in araştırması, 138 ülkedeki 40.000 hava kalitesi takip istasyonundan toplanan verilerle, en kirli ve en temiz şehirlerin detaylı bir haritasını oluşturdu. Bu interaktif haritaya internet üzerinden ulaşılabiliyor ve kullanıcıların bulundukları şehirlerdeki hava kirliliği seviyelerini kolaylıkla görmelerini sağlıyor. DSÖ’nün kılavuzlarına göre, PM2.5 olarak bilinen ince partiküllerin 5µg/m³’ü aşan seviyeleri, kamu sağlığı açısından ciddi riskler taşıyor. Bu düzeyler, solunum yolu hastalıklarından kanser gibi çeşitli sağlık sorunlarına yol açabiliyor. Her yıl yaklaşık yedi milyon insanın güvenli sınırların üzerindeki hava kirliliği nedeniyle yaşamını yitirdiği tahmin ediliyor.
Hava kirliliğinin en yoğun olduğu şehirler genellikle Güney ve Orta Asya’da yer alıyor. Ancak, dünyanın daha temiz bölgeleri de dikkat çekiyor. Okyanusya, şehirlerinin %57’sinin DSÖ standartlarını karşıladığı bir bölge olarak en temiz hava kategorisine giriyor. Ayrıca, Güneydoğu Asya’daki birçok şehir, 2023 – 2024 yılları arasında kirlilik seviyelerinde azalma göstermiş durumda.
Hava Kalitesinin İyileştiği Şehirler
Bazı şehirler, sıkı düzenlemelerle hava kalitesini iyileştirmeyi başardı. Güney Kore’deki Seul, Çin’deki Pekin ve Polonya’daki Rybnik, araç emisyonları, enerji santralleri ve sanayi kaynaklı kirliliği azaltma çabalarıyla dikkat çekiyor. Ancak bu olumlu gelişmelere rağmen, Dünya’nın büyük bir bölümü hala kirli havayla mücadele ediyor.
Greenpeace International’dan kıdemli hava kalitesi bilimcisi Aidan Farrow, bu durumu bir uyarı niteliğinde değerlendirerek, “Dünya Hava Kalitesi Raporu, emisyonların azaltılması için acil ve koordineli uluslararası bir çaba çağrısı olmalıdır.” diyor. Bu çağrı, sadece insanların sağlığını korumakla kalmayıp, aynı zamanda gezegenimizin geleceği için de büyük bir öneme sahip.
