Ayşen Gruda: Türk Tiyatrosunun ve Sinemasının Unutulmaz İkonu
Ünlü sanatçı Ayşen Gruda, 1944 yılında İstanbul’un Yeşilköy semtinde, Osmanlı döneminde karargah olarak kullanılan ve Halid Ziya Uşaklıgil’in eserlerini kaleme aldığı köşkte dünyaya gözlerini açtı. Sanatçı, üç kardeşin ortanca kızı olarak, tiyatrocu annesinin gölge oyunlarıyla büyüyerek, sanat sevgisini erken yaşta edinmiştir. Yetenekleri, özellikle Ermeni komşularının taklitlerini yaparken keşfedilmiş ve bu yetenek onu sahneye adım atmaya yönlendirmiştir.
Ayşen Gruda, babasının vefatının ardından lise eğitimini yarıda bırakmak zorunda kaldı ve ailesinin geçimine katkıda bulunmak için çalışmaya başladı. 1962 yılında “Kongre Eğleniyor” adlı vodvilde küçük bir rol alarak, Tevfik Bilge’nin turne tiyatrosunda oyunculuk kariyerine ilk adımını attı. 1965 yılında ünlü tiyatrocu Yılmaz Gruda ile evlenmiş ve çiftin Elvan adını verdikleri bir kızları olmuştur.
“DOMATES GÜZELİ NAHİDE ŞERBET” HAYATINDAKİ DÖNÜM NOKTASI
Kızı Elvan’ın doğumundan sonra bir süre tiyatroya ara veren Gruda, 1977 yılında bir televizyon skecinde canlandırdığı “Domates Güzeli Nahide Şerbet” karakteriyle halkın gönlünde yer edinmeye başladı. Bu karakter, ona “Domates Güzeli” unvanını kazandırdı. Türk sinemasının az sayıdaki kadın komedyenlerinden biri olarak, Ertem Eğilmez’in filmlerinin vazgeçilmez oyuncularından biri haline geldi. Kariyeri boyunca Kemal Sunal, Münir Özkul, Tarık Akan ve Adile Naşit gibi pek çok ünlü isimle başrol paylaştı.
Henüz 14 yaşında tiyatro eğitimi almadan başladığı oyunculuk serüveni boyunca, birçok filmde önemli roller üstlendi. 1974 yılında “Hababam Sınıfı”, 1975’te “Bizim Aile”, “Delisin”, “Bitirimler Sınıfı”, “Bir Araya Gelemeyiz” ve “Hanzo”, 1976 yılında “Öyle Olsun”, “Aile Şerefi”, “Güngörmüşler”, “Süt Kardeşler” ve “Tosun Paşa”, 1977’de “Çöpçüler Kralı”, “Gülen Gözler”, “Hababam Sınıfı Tatilde”, “İbo ile Gülşah”, “Şabanoğlu Şaban” ve “Sarmaşdolaş”, 1978’de “Avanak Apti” ile “Neşeli Günler”, 1979’da “Doktor”, “Şark Bülbülü”, 1980’de “Renkli Dünya”, 1981’de “Gırgıriyede Şenlik Var”, “Davaro”, “Gırgıriye” ve “Hababam Sınıfı Güle Güle” gibi yapımlarda rol aldı.
AYŞEN GRUDA’NIN UNUTULMAZ FİLMLERİ
Gruda, 1982 yılında “Çiçek Abbas”, “Doktor Civanım”, “Dolap Beygiri” ve “Görgüsüzler” gibi filmlerde başarılı performanslar sergiledi. 1983’te “Şekerpare”, 1984’te “Gırgıriyede Büyük Seçim”, 1985’te “Aşık Oldum”, “Uyanıklar Dünyası”, “Namuslu”, “Fakir Milyoner”, “Şendul Şaban”, 1986’da “Ağa Bacı”, 1987’de “Aile Pansiyonu”, “Seyyar Kamil”, 1988’de “Süper Baba”, 1993’te “Rumuz Sev Beni”, 1994’te “Şenlik Var”, 2003’te “Hababam Sınıfı Merhaba”, ve 2006’da “Dünyayı Kurtaran Adamın Oğlu”, “İlk Aşk”, “Hacivat Karagöz Neden Öldürüldü?” ve “Keloğlan Karaprens’e Karşı” filmlerinde rol almıştır.
TİYATRO, SİNEMA VE MÜZİKALLERDE İZLEYİCİ İLE BULUŞTU
Ayşen Gruda, unutulmaz Yeşilçam filmlerinde canlandırdığı karakterlerle hatırlanmasının yanı sıra, tiyatro oyunları ve müzikallerde de seyirciyle buluşmuştur. Televizyon dizilerinde de yer alarak “Kaygısızlar”, “İbret-i Alem”, “Peri Masalı”, “Cennet Mahallesi” ve “İki Aile” gibi yapımlarda performans sergilemiştir. 2008-2018 yılları arasında “Gece Gündüz”, “Kağıt”, “Pazarları Hiç Sevmem”, “Seni Seviyorum Adamım”, “Kötü Kedi Şerafettin”, “Dedemin Fişi”, “Babamın Ceketi” ve Cem Yılmaz’ın “Pek Yakında” gibi projelerde yer almıştır.
Ayşen Gruda, 2006 yılında Sadri Alışık Ödülleri’nde ve 2010 yılında Uluslararası Altın Portakal Film Festivali’nde “En İyi Yardımcı Kadın Oyuncu” ödülüne layık görülmüş, 2012’de İstanbul Film Festivali’nde “Onur Ödülü”, 2015’te ise “52. Uluslararası Antalya Film Festivali”nde “Yaşam Boyu Onur Ödülü” kazanmıştır.
Usta sanatçı, 2017 yılında “Kırkından Sonra” adlı tiyatro oyununda, 2018’de ise “Sevgili Komşum” filminde rol almıştır. Ayşen Gruda, 23 Ocak 2019 tarihinde 74 yaşında hayata veda etmiş ve cenazesi Zincirlikuyu Mezarlığı’na defnedilmiştir.
“ÜNLÜ ÇOCUĞU OLMAK ZORLAYICI BİR DURUMDUR”
Ayşen Gruda’nın kızı Elvan Gruda, sanatçı çocuğu olmanın zorluklarından bahsederek, “Olgunlaştıkça, büyüdükçe çok gurur duyarsınız ama küçükken ona duyulan sevgi ve ilgiyi paylaşmak, anlamak zaman alır. Bir ünlü çocuğu olmak, karakterini, kişiliğini oluşturma çabasındaki bir çocuk için zorlayıcı bir durumdur.” şeklinde açıklamada bulunmuştur.
Elvan Gruda, annesinin Yeşilçam filmlerindeki başarısının en önemli nedeninin samimiyet olduğunu vurgulayarak, “Türkiye’de her kesimden ailenin bir ferdi gibiydi. Annem sinemaya geçtiğinde çok tecrübeli bir tiyatro oyuncusuydu. Özellikle komedinin inceliklerini iyi biliyordu.” demiştir. Ayşen Gruda’nın gözlem yeteneğine dikkat çeken kızı, “Titizdi, çok disiplinliydi, çok okurdu, gündemi iyi takip ederdi. Bunu sinemada da devam ettirdi. Sürekli kendini geliştirmeye odaklıydı.” değerlendirmesini yapmıştır.
