Knidos Antik Kenti ve Otopark Tartışmaları
Datça’nın en uç noktasında yer alan Knidos Antik Kenti, Türkiye’nin en önemli tarihi ve kültürel miraslarından birini temsil etmektedir. Bu antik kent, hem arkeolojik kalıntıları hem de sahip olduğu tarihi değerlerle dikkat çekmektedir. Ancak, antik kentin bulunduğu alanda yapılması planlanan otopark uygulamaları, çeşitli tartışmalara yol açmıştır. Otopark alanı yapılırken, burada bulunan tarihi buluntuların zarar gördüğüne dair iddialar da gündeme gelmiştir.
1990’lı yılların ortasından bu yana devam eden kazı çalışmaları, Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın hazırladığı ve Muğla Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu tarafından onaylanan “Knidos Örenyeri Çevre Düzenleme ve Ziyaretçi Karşılama Merkezi Yapımı” projesi çerçevesinde sürdürülmektedir. Bu çalışmalar, antik kentin çevresinde bir dizi düzenleme yapılmasını öngörmektedir. Ancak, ziyaretçilerin ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla tuvalet ve kafe gibi yapılar, antik kentlerin yakınında ya da içinde yer almasının tarihsel mirasa geri dönüşü olmayan zararlar verebileceği yönünde endişeler taşımaktadır. Tüm bu tartışmaların ortasında, otopark alanı da eklenince, antik kentin içinde ya da yakınında neden böyle bir düzenleme yapıldığı sorusu gündeme gelmektedir.
Uzman Görüşleri
Gazetemize açıklamalarda bulunan Selçuk Üniversitesi Arkeoloji Bölümü öğretim üyesi ve Knidos Kazı ve Restorasyon Başkanı Prof. Dr. Ertekin Doksanaltı, mevcut durum hakkında şu bilgileri verdi:
“Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından hazırlanan ve Muğla Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu tarafından onaylanan proje çerçevesinde yapılan çalışmaların önemli bir ayağını ‘Knidos Otopark Alanı’ revizyonu oluşturmaktadır. Her yıl artan yerli ve yabancı ziyaretçi sayısı, mevcut otopark alanının yetersiz kalmasına neden olmaktadır. Özellikle Temmuz-Eylül ayları arasında yoğun ziyaretçi akını sırasında istenmeyen olaylar ve kazalar yaşanmaktadır. Bu nedenle, mevcut otopark alanı genişletilerek tur otobüsleri ve özel araçlar için uygun bir hale getirilecektir.”
Doksanaltı, kazı çalışmalarının arkeoloji metodolojisine uygun olarak sürdürüldüğünü ve herhangi bir kültür varlığının zarar görmediğini vurgulayarak, “Gerekli tesviye çalışmalarında, kent dışından herhangi bir hafriyat ya da dolgu malzemesi kullanılmamıştır. İlgili alanda görülen toprak yığını, Knidos ören yerindeki farklı alanlardan çıkan kazı toprağı ile desteklenmiştir.” ifadelerini kullandı.
Ayrıca Doksanaltı, Knidos’un konumunun Datça Yarımadası’nın en uç noktasında yer aldığını ve en yakın modern yerleşim ile arasında 8 kilometre mesafe bulunduğunu belirterek, “Bu proje kapsamında, mevcut otoparkın genişletilmesi planlandı. Knidos Ören Yeri’nde başka uygun bir alan bulunmamaktadır. Bu nedenle, alanda herhangi bir kültür varlığı zarar görmemesi için jeofizik çalışmalar yapılmış ve yüzey altında herhangi bir yapılaşma olmadığı tespit edilmiştir.” diye ekledi.
Otopark Sorunu ve Çözüm Önerileri
Kültürel ve Doğal Mirası İzleme Platformu yöneticisi ve arkeolog-editör Nezih Başgelen, otopark sorununa dair şu değerlendirmelerde bulundu:
“Arkeolojik sit alanlarımızda koruma ve kullanma koşullarının dengeli bir şekilde uygulanması, otopark ihtiyacı ve bu yöndeki gelişigüzel girişimler gibi önemli sorunları beraberinde getirmektedir. Kitle turizminin yoğun olduğu ören yerlerinde, kapasite üstü araçların gelişigüzel bırakılması, arkeolojik alanların ve anıtların korunmasında ciddi sıkıntılar yaratmaktadır.”
Başgelen, insanların tarihi anıtları gezmek istediklerinde genellikle araçlarıyla doğrudan anıtların yanına kadar gitme eğiliminde olduklarını belirterek, “Bu durum, zaman zaman fiziki zararlar verilmesine yol açmaktadır. Dolayısıyla, arkeolojik sit alanlarımızda alan yönetimlerinin aktif hale gelene kadar otopark sorunlarının öncelikli olarak çözülmesi ve rasyonel bir şekilde düzenlenmesi gerekmektedir.” dedi.
Knidos örneği üzerinden giderek, “Ege Denizi ile Akdeniz arasında doğal bir sınır oluşturan Datça Yarımadası’ndaki bu antik kent, eşsiz konumu ve arkeolojik kalıntıları ile her geçen yıl daha fazla turistin ilgisini çekmektedir. Ancak, mevcut otopark alanının yetersizliği sıkıntısı devam etmektedir. Bu nedenle, coğrafi kısıtlar ve sit alanı kuralları gereği yeterli bir otopark alanının ören yerine gelmeden daha uzak bir bölgede planlanması elzemdir.” şeklinde konuştu.
Sonuç olarak, Knidos’un benzersiz tarihi ve kültürel değerleri göz önüne alındığında, yalnızca otopark ihtiyacını değil, aynı zamanda bu alandaki koruma ve yönetim stratejilerini de gözden geçirmek gerekmektedir. Göbeklitepe’deki gibi başarılı ve örnek teşkil eden uygulamalar, Knidos için de şartlara uygun bir şekilde planlanabilir.
