Kapadokya’daki Betonlaşmaya Tepkiler Sürüyor
Kapadokya, benzersiz doğal güzellikleri ve tarihi zenginlikleriyle tanınan bir bölge olmasının yanı sıra, son yıllarda artan betonlaşma tehlikesiyle karşı karşıya. Mimarlar, tarihçiler ve arkeologlar, bu durum karşısında ortak bir çağrıda bulunarak, “Göreme Tarihi Milli Parkı ve Kapadokya’nın Kayalık Alanları”nın Dünya Doğal ve Kültürel Mirası Listesi’nde korunması gerektiğini vurguluyorlar. Hızla bozulan siluet, mevcut kültürel ve doğal yapıları tehdit eden ruhsatlarla giderek daha fazla betona yenik düşmekte. Tarihçi, akademisyen ve yazar İlber Ortaylı, Koruma Uzmanı Dr. Gülsün Tanyeli, Kültürel ve Doğal Mirası İzleme Platformu yöneticisi Nezih Başgelen ve Koruma Mimarı Burçin Altınsay, gazetemize yaptıkları açıklamalarda bu konunun ciddiyetine dikkat çektiler.
İlber Ortaylı’nın Görüşleri
İlber Ortaylı, Kapadokya’da 1960’lı yıllarda rehberlik yapmış bir tarihçi olarak, bölgenin geçmişteki canlılığını şu sözlerle dile getiriyor: “O zamanlar Kapadokya’nın ahalisinin çalışkan, topraklarının bereketli olduğunu görmüştüm. Tarihi Roma Kapadokyası, her zaman hareketliydi; bir metrekare alan için kavgalar çıkardı, çünkü arazisi son derece kıymetliydi. Ancak, yıllar geçtikçe yanlış mimari tercihler, kayaların kolayca oyulabilmesi nedeniyle otel inşaatlarına sebep oldu. Köy evleri, yerel halk tarafından yaşanıyordu ama zamanla bu evler otellere dönüştürülmeye başlandı. Bölge, ciddi bir tahribata uğradı ve ne yazık ki, arkeologlar gereken ciddiyetle bu duruma eğilmediler. Küçük teşebbüslerin büyük açgözlülükler sonucunda bu hale geldiği çok yazık.”
Dr. Gülsün Tanyeli’nin Uyarıları
Dr. Gülsün Tanyeli, Kapadokya’nın korunması konusunda dikkat edilmesi gereken noktaları vurguluyor: “Göreme Açık Hava Müzesi ve Kapadokya Kayalık Alanları 1985 yılında Dünya Mirası olarak koruma altına alındı. Ancak, 2011 yılında çevresel ve doğal sit alanlarıyla ilgili kararların Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’na devredilmesi, kurumsal aktörlerin karar alma süreçlerini yavaşlattı. Bu nedenle, 2019 yılında Kapadokya Alan Başkanlığı kuruldu. Ancak, fiziki planların hâlâ tamamlanmamış olması ve Dünya Miras Alanı’na özel Alan Yönetim Planı’nın hazırlanmamış olması büyük bir eksikliktir. Kapadokya’nın korunması için, uzman görüşlerine daha açık bir yaklaşım benimsenmelidir. Aksi takdirde, bölgenin özgünlüğü ve üstün evrensel değeri tehlikeye girecektir.”
Burçin Altınsay’ın Vurguladığı Gerçekler
Burçin Altınsay, Kapadokya’nın eşsiz kültürel peyzajının korunması gerektiğini belirtiyor: “Kapadokya, sadece bir turizm bölgesi değil, aynı zamanda bütün çevresiyle birlikte benzersiz bir kültürel peyzajdır. Ancak, yıllar boyunca yoğun turizm baskısı altında ağır tahribata uğramıştır. Turizm baskısını azaltacak önlemler yerine, hâlâ turizmi önceliklendiren kararlar alınmaktadır. Yapılan yol inşaatları ve buna bağlı yapılaşmalar, tahribatı daha da artırmaktadır. Eğer bu gidişat durdurulmazsa, gelecekte bir Kapadokya kalmayacaktır.”
Nezih Başgelen’in Endişeleri
Nezih Başgelen, Kapadokya’nın tarihi ve doğal güzelliklerinin korunması için acil önlemler alınması gerektiğini ifade ediyor: “Kapadokya’nın bilinen en eski fotoğrafları 1880’li yıllara kadar uzanıyor. Bu fotoğraflar, bölgenin eşsiz yapısını tüm dünyaya tanıttı. Ancak, günümüzde beton yapılaşma ve iş makinelerinin tehdidi altında. Son dönemde denetimsiz kitle turizminin arttığı bu dönemde, rantsal fiziki müdahalelerin önüne geçilmezse, Kapadokya’nın benzersiz büyüsü geri dönüşü olmayan bir şekilde kaybolacaktır. Bu nedenle, Unesco’nun 1985 yılında belirlediği koruma kriterlerini titizlikle uygulamak zorundayız.”
