Ankara Devlet Opera ve Balesi’nden Tarihi Bir An
Türkiye’nin kültürel zenginliğine ve sanat tarihine yeni bir soluk getiren Ankara Devlet Opera ve Balesi (ADOB), özgün ve derin anlamlar taşıyan “Çelebi Operası”nın dünya prömiyerini gerçekleştirerek, sanatseverlere unutulmaz bir deneyim yaşattı. Bu eşsiz eser, Cumhuriyet’in ilk kuşak sanatçılarından Ekrem Reşit Rey ile kardeşi Cemal Reşit Rey arasında bir müzik ve edebiyat köprüsü kurarak, Türk operasının tarihine yeni bir sayfa ekledi.
Operanın Yazım Süreci ve Müzikal Yolculuğu
Ekrem Reşit Rey‘in 1945 yılında kaleme aldığı librettosu, kardeşi Cemal Reşit Rey‘in bestelediği müzikle hayat buldu. Ancak, eserin sahnelenmesi uzun yıllar süregeldi ve yaklaşık elli yıl boyunca sahneye çıkarılmadı. 2023 yılında, Ankara Devlet Opera ve Balesi’nin özenli çalışmalarıyla, opera sahnesine yeniden taşındı ve dünya prömiyerini yaptı. Bu süreçte, her iki bestecinin de dönemsel ve sanatsal vizyonları, eser üzerinde derinlemesine bir çalışma ile ortaya kondu.
Sanatın Doğu ve Batı Senteziyle Buluşması
“Çelebi Operası”, Türk müziği motifleri ile Batı müziği tekniklerini ustalıkla harmanlayan özgün bir yapıya sahiptir. Yaklaşık iki saatlik bu temsilde, seyirci Doğu ile Batı’nın kültürel ve sanatsal sentezinde, geçmişe doğru bir yolculuğa çıktı. Edirneli genç müezzin Çelebi Mehmet Efendi etrafında şekillenen olayların anlatıldığı eser, dönemin kostüm ve dekorlarıyla seyirciye adeta zamanın kapılarını araladı.
İcra ve Sahne Detayları
Orijinalinde dört perde olarak tasarlanan eser, Ankara Opera ve Balesi’nin sanat anlayışına uygun olarak, iki perde şeklinde sahnelendi. Rejisörlüğü ise, deneyimli ve saygın sanatçı Gürçil Çeliktaş üstlendi. Rustam Rahmedov yönetimindeki Ankara Devlet Opera ve Balesi Orkestrası ve Ivan Pekhov yönetimindeki koro, sahne performansına eşsiz bir müzik atmosferi kattı. Dünya prömiyerinde, başlıca roller şu şekilde canlandırıldı: Seda Aracı Ayazlı ‘Fatma’, Aykut Çınar ‘Çelebi’, Erdem Baydar ‘Sadrazam’.
Operanın Yaratım Hikayesi ve Evrimi
“Çelebi Operası”nın doğuşu, 1938-1942 yılları arasında, Ekrem Reşit Rey‘in Ankara Radyosu’ndaki görevi sırasında, radyo piyesinden aldığı ilhamla başladı. Libretto, ilk aşamada Rey tarafından yazıldı ve 1942-1945 yılları arasında beste haline getirildi. Bestecinin, 1973 ve 1975 yıllarında yaptığı çalışmalarla, eserin ikinci versiyonu ve şef partisyonu tamamlandı. Bu süreç, eserin zaman içinde gelişimini ve sanatsal derinliğini gösterdi.
Sahneleme ve Teknik Detaylar
Gelecek temsillerde, dönüşümlü olarak, Rustam Rahmedov, Deniz Erdinç ve Can Okan yönetiminde, orkestranın performansı sürdürülecek. Kostüm tasarımı, çağdaş ve dönemi yansıtan Gazal Erten‘e, ışık ve dekor tasarımları ise Ali Gökdemir ve Özgür Usta tarafından gerçekleştirildi. Koreografi ise, sanat dünyasının önemli isimlerinden Nilgün Bilsel Demireller tarafından hazırlandı. Bu detaylar, eserin hem görsel hem de işitsel açıdan zenginleştirilmesine katkıda bulundu.
Sanatın Birlikte Yaratımı ve Gelecek Vizyonu
“Çelebi Operası”nın sahnelenmesi, yalnızca iki bestecinin değil, aynı zamanda sahne tasarımcıları, rejisörler ve sanatçılar arasındaki uyumun da ürünüdür. Bu ortak çalışma, Türk operasının gelişimine yeni bir ivme kazandırarak, gelecek nesillere ilham kaynağı olmaktadır. Eser, hem geçmişi hem de geleceği bir araya getiren, kültürel ve sanatsal zenginliğin simgesi olarak, Türkiye’nin sanat tarihinde kalıcı bir yer edinecektir.
