Ayasofya’da Devam Eden Restorasyon Çalışmaları ve Güncel Gelişmeler
Son zamanlarda, tarihi Ayasofya’da yürütülen restorasyon faaliyetleri yoğun bir şekilde devam etmektedir. Kültür ve Turizm Bakanı Mehmet Nuri Ersoy, yaptığı açıklamada, yapının 1486 yıl boyunca barındırdığı tarihi dokunun korunması ve güçlendirilmesi amacıyla gerçekleştirilen çalışmaların önemli bir kısmının tamamlandığını ve kalan bölümlerin titizlikle sürdürüldüğünü ifade etmiştir. Özellikle ana kubbenin, tarihindeki en kapsamlı ve detaylı restorasyon sürecine alınması, bu çalışmaların ne denli hassas ve önemli olduğunu gözler önüne sermektedir. Bu gelişmeler, Ayasofya’nın sadece Türkiye’nin değil, tüm dünyanın ortak kültürel mirası olduğunu bir kez daha hatırlatmaktadır.
Uzman Görüşleri ve Tarihsel Perspektifler
Geçmiş dönemlerin önemli isimlerinden eski Kültür ve Turizm Bakanı Ertuğrul Günay, Ayasofya’nın restorasyon ve korunmasına ilişkin düşüncelerini paylaşırken, “Umarım bu kritik sürecin siyasi tercihlerle gölgelenmemesine özen gösterilir” diyerek, yapının tarihsel ve kültürel bütünlüğüne verdiği önemi vurgulamıştır. Günay’a göre, Ayasofya hem Hristiyan hem de Müslüman toplumlar için yaklaşık 1500 yıl boyunca hizmet vermiş, sonra 1935 yılında alınan karar ile müzeye dönüştürülmüş ve bu statüyle insanlığın ortak değeri haline gelmiştir.
Ancak, yıllar içinde yaşanan dönüşümler ve özellikle yeniden camiye çevrilme sürecinde, yapıya yapılan müdahalelerin ve tahribatların ciddi boyutlara ulaştığını anlatmaktadır. Günay, “Kapı ve çeşitli süslemelerin koparılması, mozaiklerin tahrip edilmesi ve zaman zaman yapı üzerinde uygulanan kazı ve onarım çalışmalarında dikkatsizlikler, Ayasofya’nın korunması gereken bir kültür hazinesi olduğunu unutturdu” diyerek, koruma bilinci ve uzmanlık gerekliliğine dikkat çekmektedir.
Koruma ve Restorasyon Sürecinde Uzmanların Rolü
Ayasofya’nın detaylı restorasyon çalışmalarını yakından takip eden ve resim, sanat tarihi ve arkeoloji alanında uzman olan Gürol Sözen, bu konuda çok önemli uyarılarda bulunmaktadır. Her uzmanın işi değil, uzmanlık gerektirir
diyerek, özellikle mozaiklerin korunmasında ve kubbenin sağlamlığında uzmanların rehberliğinin elzem olduğunu vurgulamaktadır. Sözen, “Deesis mozaikleri ve kubbe süslemeleri, Rönesans ve Batı sanatını derinden etkileyen, kültürel bir mirasımızdır” diyerek, bu eserlerin saygı ve özenle korunması gerektiğine işaret etmektedir.
Yazar ve sanat tarihçisi Sözen’in, “Gelecek nesillere aktarılacak en büyük miras, geçmişin özüne dokunmadan ve saygıyla korunan eserlerdir” sözleri, bu çalışmaların ne denli dikkat ve uzmanlık gerektirdiğini ortaya koymaktadır. Ayrıca, Sultan Abdülmecid’in ve Mimar Sinan’ın dönemlerindeki uygulamaların, mimari ve sanatsal bütünlüğün korunmasında ne denli kritik olduğu, günümüzde de öğrenilmesi gereken önemli derslerdir.
Ayasofya’nın Tarihsel ve Mimari Geçmişi
Yapının geçmişteki müdürlerinden Erdem Yücel, kendi deneyimlerine dayanarak, Ayasofya’nın mimari yapısı ve korunması hakkında detaylı bilgiler paylaşmaktadır. Yücel, özellikle kubbenin kuzeye dönük olduğunu ve rüzgarların etkisine açık bulunduğunu belirterek, “Kurşun örtülerin zaman zaman kırılması ve sıva kalıplarının düşmesi, yapının devamlı bakım ve onarım ihtiyacını gösteriyor” diyerek, uzman ve usta isimlerin bu süreçte ne denli hayati olduğunu vurgulamaktadır. Ayrıca, yapı içerisinde mozaiklerin ve taş süslemelerin korunması, uygun teknik ve malzeme kullanımıyla sağlanmalı, aksi takdirde geri dönüşü olmayan zararların önüne geçilmelidir.
Sonuç ve Gelecek Perspektifi
Ayasofya’nın, sadece bir mimari yapı değil, aynı zamanda kültürel bir sembol ve insanlık mirası olduğunu unutmadan, onun korunması ve gelecek nesillere aktarılması adına yapılan her çalışmanın özenle ve bilimsel yöntemlerle gerçekleştirilmesi büyük önem taşımaktadır. Gelecekte, bu eşsiz eserin özgünlüğü ve tarihsel bütünlüğü korunarak, hem ibadete açık kalması hem de kültürel miras olarak varlığını sürdürmesi hedeflenmelidir. Bu noktada, uzmanların rehberliğinde, bilimsel ve saygılı bir restorasyon sürecinin yürütülmesi kaçınılmazdır. Bu sayede, Ayasofya’nın tarihi ve sanatsal değerleri, yeni nesillere zarar vermeden aktarılabilir ve bu eşsiz miras, insanlık onurunun ve kültürel zenginliğin bir simgesi olarak varlığını sürdürebilir.
