Pompeii’nin Kayıp Değerleri: 2 Bin Yıllık Mozaiğin Geri Dönüşü
İkinci Dünya Savaşı’nın karanlık ve karmaşık günlerinde, Pompeii antik kentinden çalınmış ve tarihi değeriyle dikkat çeken 2 bin yıllık bir mozaik, yaklaşık olarak 80 yıl sonra gün ışığına çıkarak yeniden aramıza katıldı. Bu eşsiz eser, tarih boyunca Roma kültürünün ve sanatsal zenginliğin en önemli temsilcilerinden biri olarak kabul edilmekte olup, “Olağanüstü kültürel öneme sahip” olarak tanımlandı.
Mozaik, Almanya’dan diplomatik kanallar vasıtasıyla Napoli’deki Pompeii Arkeoloji Parkı yönetimine iade edilerek, kültürel mirasın uluslararası hukuk çerçevesinde yeniden ülkesine kazandırılması yönünde önemli bir adım atıldı. Eserin varlığı, yakın zamanda ölen bir Pompeii sakinin ailesinin, savaş döneminde yaşananlar sonrası eserin yerini tespit etmesiyle ortaya çıktı. Aile, İtalyan kültürel miras koruma birimleriyle iletişime geçerek, eserin yasal yollarla iadesini talep etti.
Bu süreçte, Stuttgart’taki İtalyan konsolosluğu tarafından yürütülen organizasyonlar neticesinde, eserin son sahibi olan mirasçıların, miras hukuku çerçevesinde hareket ettiği ve Nazi döneminde Wehrmacht’ta görev yapan bir yüzbaşıdan hediye olarak aldığı bilgisi edinildi. Bu durumda, eser savaş zamanında askeri görev sırasında alınmış ve zamanla kayıplara karışmıştı. Mirasçılar, eserin değerini fark ettikten sonra, yasal prosedürleri takip ederek, eserlerin iadesini sağlama yolunu seçti.
“KAYNAĞINI ASLA BİLEMEYEBİLİRİZ” ifadesiyle, uzmanlar ve arkeologlar, bu tür eserlerin orijinalliği ve kaynağını kesin olarak belirlemenin zorluğuna işaret ederek, çeşitli arkeometrik analizlerle eserin Pompeii ile bağlantısının doğrulanması için çalışmalar yapacaklarını belirtti. Milattan önce 1. yüzyıl ortaları ile milattan sonra 1. yüzyıl arasına tarihlendirilen bu mozaik, Roma dönemine ait olup, iki genç aşığın yakınlaşmasını ve sevgi dolu anlarını tasvir ediyor. Uzmanlar, bu mozağin muhtemelen Pompeii’deki bir evin yatak odası zeminini süslediğine inanmakta ve sanatının incelikli detaylarıyla, Roma sanatının zirvesini temsil ettiğini vurgulamaktadır.
Özellikle, Nazi döneminde savaş sırasında Nazi askerleri tarafından hediye edilen bu eser, zamanla miras yoluyla yakınlarına geçti. Eserin değerinin fark edilmesiyle birlikte, sahipleri, yasal süreçleri başlatmış ve eser tekrar ülkesine kazandırılmıştır. Bu gelişme, kültürel mirasın korunması ve iadesinde uluslararası iş birliğinin önemini bir kez daha ortaya koymuştur.
Son olarak, Pompeii Arkeoloji Parkı Müdürü Gabriel Zuchtriegel, mozaiğin günümüzde sergileneceği Pompeii Antiquarium Müzesi’nde yapılacak sergiyle, ziyaretçilere Roma döneminin sanat ve kültürünü yakından tanıma fırsatı sunmayı hedeflediklerini belirtti. Zuchtriegel, ayrıca, “Kaynağı kesin olarak belirlemek zor olsa da, yapılan arkeometrik analizler sayesinde eserin kökeni ve tarihi hakkında daha fazla bilgi edinmeyi amaçlıyoruz” diyerek, bilimsel çalışmaların önemine vurgu yaptı.
