Yeni Bir Güne Başlarken Dikkat Etmeniz Gerekenler
Yeni bir güne merhaba dediğinizde, alarmınızın sesiyle gözlerinizi açıyorsunuz. İlk refleksiniz, belki sadece alarmı kapatmak ya da hava durumunu kontrol etmek için telefonunuza yönelmek oluyor. Fakat, o “beş dakika” süresi birdenbire 15, 30 ya da daha fazla dakikaya dönüşebiliyor. Bu süre zarfında, farkında olmadan yataktan kalkmadan önce beyninizi yoğun bir bilgi akışına maruz bırakıyorsunuz. Rutin ve zararsız gibi görünen bu alışkanlık, aslında ruh sağlığınızı ve gününüz boyunca odaklanma yeteneğinizi olumsuz yönde etkileyebilir.
Sinirbilimciler, bu alışkanlığın stres, kaygı ve dikkat eksikliği ile bağlantılı olduğunu vurguluyor. Peki, bu durumun arkasındaki nedenler nelerdir ve bu olumsuz etkileri azaltmak için neler yapabilirsiniz?
Etkisi, Şeker Tüketimine Benzer
Bu alışkanlığın nörobilim alanındaki adı “doomscrolling”dir. Özellikle sabahları uyandığınızda, neredeyse otomatik ve pasif bir şekilde haberler, sosyal medya ve diğer dijital içerikler arasında gezinme eğilimindesiniz. Sinirbilimci Emily McDonald, bu davranışın beynin ödül sistemini tıpkı bir kumar makinesi gibi uyardığını açıklıyor. Ekranı her yenilediğinizde ve yeni bir içerik keşfettiğinizde, beyniniz dopamin adı verilen haz nörotransmitterini salgılar. Ancak, bu haz hissi geçici ve bağımlılık yapıcıdır; bu da sizi daha fazla uyaran aramaya iter ve farkında olmadan zaman kaybetmenize neden olan bir kısır döngüye sokar. Bu durumun etkisi, şeker tüketimine benzer; ne kadar fazla tüketirseniz, o kadar çok ihtiyacınız olur. En kötüsü de, bunu sabahın erken saatlerinde yaptığınızda, beyniniz oldukça alıcı bir durumda olduğu için günün geri kalanında bilgiyi işleme şeklinizi etkileyen sürekli bir dikkat dağıtma döngüsüne girersiniz.
Dikkat Süresi 8 Saniyeye Dönüştü
Samsung’un gerçekleştirdiği bir araştırmaya göre, son 20 yılda ortalama dikkat süresi 12 saniyeden 8 saniyeye düştü. Bu azalma, büyük ölçüde teknolojiye aşırı maruz kalmanın bir sonucu olarak ortaya çıktı. Telefonumuzu sabah uyandığımızda kontrol etmek, bu eğilimi güçlendirerek beynin önemli görevlere odaklanma yeteneğini zayıflatıyor. Aynı zamanda, güne başlarken tükettiğimiz içerikler ruh halimizi de etkileme potansiyeline sahip. Ruh sağlığı uzmanı Fatmata Kamara, olumsuz haberlere erken maruz kalmanın stres hormonu kortizol seviyelerini artırdığını ve bunun da şu sorunlara yol açabileceğini belirtiyor: artan kaygı ve sinirlilik, ani ruh hali değişimleri, güne başlamadan önce zihinsel yorgunluk hissi, üretkenlik ve konsantrasyon yeteneğinde azalma.
Nasıl Mücadele Edilir?
Bu alışkanlığın olumsuz etkilerinden kaçınmak istiyorsanız, sabah rutininizi değiştirmek için aşağıdaki stratejileri uygulayabilirsiniz:
- Günün ilk saatlerinde telefonunuza dokunmamaya çalışın. Bunun yerine, esneme, derin nefes alma veya güne başlamadan önce birkaç dakikalık meditasyon gibi aktivitelerle bu zamanı değerlendirin.
- Gereksiz bildirimleri kapatın. Bu bildirimler, dikkatinizi anında çekmek ve dürtüsel içerik tüketimini teşvik etmek amacıyla tasarlanmıştır.
- Geleneksel bir çalar saat kullanın. Böylece uyandığınızda telefonunuzu hemen açma isteğini engelleyebilirsiniz.
- Ekranınızı daha sağlıklı alışkanlıklarla değiştirin. Kitap okumak, meditasyon yapmak veya gününüzü planlamak, güne daha net başlamanıza ve teknolojinin yarattığı aciliyet duygusundan uzak kalmanıza yardımcı olabilir.
Zararsız ve günlük bir davranış gibi görünen bu durum, düşündüğünüzden çok daha fazla zihinsel sağlığınızı etkileyebilir. Doomscrolling, yalnızca odaklanmanızı ve ruh halinizi bozmakla kalmaz, aynı zamanda yataktan çıkmadan önce bile sabahlarınızı bir stres ve dikkat dağınıklığı döngüsüne dönüştürebilir. Rutin hayatınızda yapacağınız küçük değişiklikler, günlük refahınızda büyük farklar yaratabilir. Önemli olan, güne bilinçli bir şekilde başlamak ve teknolojinin sabah temponuzu belirlemesine izin vermemektir.
