Mentol Solumanın Alzheimer Üzerindeki Etkileri
Araştırmacılar, mentol solumanın beyindeki iltihaplanmayı düzenleyen interlökin-1-beta (IL-1β) proteininde önemli bir azalmaya yol açtığını ortaya koydu. Normalde vücudun bağışıklık tepkisini düzenleyen bu protein, kontrolsüz bir şekilde arttığında ciddi sağlık sorunlarına neden olabiliyor. Alzheimer hastalarında gözlemlenen artan iltihaplanma, hastalığın ilerlemesine katkıda bulunarak bilişsel fonksiyonları olumsuz etkiliyor.
Araştırma ekibi, Nisan 2023’te yayımlanan çalışmada, belirli kokuların Alzheimer için terapötik bir araç olarak potansiyel taşıdığına dikkat çekiyor. Ekip üyeleri, “Eğer hangi kokuların hangi beyin ve bağışıklık sistemi tepkilerini tetiklediğini belirleyebilirsek, bu bilgiyi sağlık alanında değerlendirmek mümkün olabilir.” ifadelerini kullanıyor.
İspanya’daki Uygulamalı Tıbbi Araştırmalar Merkezi’nde (CIMA) görevli immünolog Juan José Lasarte, “Olfaktör sistemin (koku alma sistemi) bağışıklık ve merkezi sinir sistemi üzerindeki rolüne odaklandık. Hayvan modellerinde mentolün bağışıklık sistemini uyarıcı bir koku olduğunu doğruladık.” dedi. Ancak Lasarte’ye göre araştırmanın en ilginç yanı, altı ay boyunca kısa süreli mentol soluma seanslarına tabi tutulan Alzheimer’lı farelerin bilişsel gerileme yaşamadığının gözlemlenmesiydi. Üstelik sağlıklı genç farelerde de bilişsel yetilerde belirgin bir artış kaydedildi.
Daha önce yapılan araştırmalar, mentol solumanın bağışıklık sistemini güçlendirdiğini ortaya koymuştu. Bu yeni çalışmada ise mentolün farelerin bilişsel fonksiyonlarını da geliştirdiği laboratuvar testleriyle kanıtlandı. Alzheimer’lı farelerde gerçekleştirilen altı aylık mentol soluma süreci, hafıza ve bilişsel yetilerin bozulmasını durdurdu. Aynı zamanda IL-1β proteininin beyindeki seviyelerini güvenli bir aralığa çektiği gözlemlendi.
CIMA’dan immünolog Noelia Casares, “Bu çalışma, bağışıklık sistemi, merkezi sinir sistemi ve koku duyusu arasındaki bağlantıyı anlamada önemli bir adım. Sonuçlar, kokular ve bağışıklık düzenleyicilerin Alzheimer ve diğer merkezi sinir sistemi hastalıklarının önlenmesi ve tedavisinde önemli bir rol oynayabileceğini gösteriyor.” şeklinde belirtti. Ancak bilim insanları, bu sonuçların insanlar üzerinde de test edilmesi gerektiğini vurguluyor. Mentol gibi kokuların insan beynindeki etkilerini daha iyi anlamak için daha fazla araştırmaya ihtiyaç duyuluyor.
Mentol, nane bitkisinden (özellikle Mentha arvensis ve Mentha piperita) elde edilen veya sentetik olarak üretilen organik bir bileşiktir. Serinletici ve ferahlatıcı etkisiyle bilinen mentol, gıda, kozmetik ve ilaç sanayinde yaygın olarak kullanılmaktadır. Antiseptik, ağrı kesici ve solunum açıcı özellikleri nedeniyle öksürük şurupları, burun spreyleri ve topikal kremlerde sıkça yer almaktadır.
