Herhangi bir işte çalışmayanlar genel sağlık sigortası (GSS) primini kendileri ödemekle yükümlüdür. Bu kural işsiz gençler için de geçerlidir. Ancak ödeme gücü olmayanların primleri devlet tarafından karşılanabilir. Bunun için mutlaka gelir testi yaptırılması gerekmektedir.
Habertürk’ten Ahmet Kıvanç’ın haberine göre mevzuata göre sigortalı bir işte çalışmayanlar ya da eşi, anne veya babası tarafından bakılmayan kişiler zorunlu GSS kapsamına girer. Bu kişiler 2025 yılı için aylık 780,17 lira GSS primi öder. Ödeme gücü olmayanlar ise gelir testine girer. Eğer hane içinde kişi başına düşen gelir, 2025 yılı için belirlenen 8 bin 668,50 liranın altındaysa prim devlet tarafından ödenir. Bu tutarın üzerindeyse kişi primi kendisi ödemek zorundadır.
Çocukların GSS yükümlülüğü nasıl başlar?
Çocuklar, anne babalarının çalışıp çalışmadığına veya prim borçları olup olmadığına bakılmaksızın 18 yaşına kadar SGK üzerinden sağlık hizmeti alabilir. Bu yaş sınırı, lise ve dengi okul mezunlarında 20, yüksek öğrenim mezunlarında ise 25’tir.
2016 yılında yapılan düzenlemeyle birlikte, çocukların GSS prim ödeme yükümlülüğü mezuniyet tarihinden 2 yıl sonra başlar. Bu sayede gençler, okuldan mezun olduktan sonra 2 yıl boyunca GSS primi ödemeden sağlık hizmeti alabilir. Ancak bu hak, öğrenim durumuna göre belirlenen yaş sınırını aşamaz.
Örneğin, 2025 yılı haziran ayında üniversiteden mezun olan bir genç 22 yaşındaysa, 2 yıl boyunca yani 24 yaşına kadar prim ödemeden sağlık hizmetinden faydalanabilir. Ancak aynı genç mezuniyetinde 24 yaşındaysa, 25 yaşına kadar hizmet alabilir, sonrasında bu haktan yararlanamaz.
Kız çocukları için özel durum
5510 Sayılı Sosyal Sigortalar ve GSS Kanunu’nun 1 Ekim 2008’de yürürlüğe girmesiyle birlikte, bu tarihte anne babası üzerinden bakılmakla yükümlü sayılan kız çocukları, çalışmıyor ve bekar oldukları sürece sağlık hizmetinden ücretsiz yararlanmaya devam eder. Bu durumdaki kız çocukları evlenip boşandıklarında veya eşlerini kaybettiklerinde yine GSS primi ödemeden sağlık hizmeti alabilir.
Ancak 1 Ekim 2008 tarihinde bu hakka sahip olmayanlar, erkek çocuklarıyla aynı kurallara tabi tutulur. Yani bu tarihten sonra doğan veya sigortalı ebeveyni olmayan kız çocukları da yaş ve mezuniyet durumuna göre GSS kapsamına girer.
Gelir testi şartı ve süresi
Mezuniyet sonrası 2 yıl içinde sigortalı bir işe giremeyen ya da yaş sınırını dolduran gençler, sağlık hizmetlerinden faydalanmak için GSS primi ödemek zorundadır. Prim ödenmemesi durumunda hastaneye gidildiğinde sistemde borçlu olarak görünülür ve sağlık hizmeti alınamaz. Ya da tedavi masrafları cepten ödenir.
Prim yükümlülüğünün başladığı tarihten itibaren bir ay içinde gelir testi başvurusu yapılması gerekir. Bu test, kişinin ikamet ettiği yerdeki sosyal yardımlaşma ve dayanışma vakfına yapılır. Gelir testinde, kişi başına düşen gelir asgari ücretin üçte birinden düşükse, prim borcu oluşmadan devlet tarafından karşılanır.
Ancak başvuruda geç kalınırsa ve ödeme güçlüğü sonradan belirlenirse, bu süre içinde oluşan prim borçları kişinin kendisi tarafından ödenmek zorundadır.
