Tekstil ve Hazır Giyim Sektöründe Artan Borçluluk Sorunu
Son yıllarda, daralan ihracat pazarları ve Türkiye’de uygulanan kur politikaları, işçilik maliyetleri başta olmak üzere birçok sektörde maliyetleri artırırken, tekstil ve hazır giyim sektörü de bu durumdan olumsuz etkilenmektedir. Bu bağlamda, sektördeki kredi kullanımı hızlanmış ve son 2 yılda takibe düşen kredilerde yüzde 100’ün üzerinde bir artış yaşanmıştır. Pandemi döneminde zirveye ulaşan ihracat, global ölçekteki ekonomik resesyonun etkisiyle dalgalı bir süreç içerisine girmiştir. Borçla çarklarını döndüren tekstil ve hazır giyim üreticilerinin toplam kullandığı kredi miktarı, son 5 yılda 130.8 milyar TL’den yüksek faiz oranlarına rağmen 505 milyar TL’nin üzerine çıkmıştır. Bu dönemde, kredileri geri ödemekte zorlanan sektörde batık borçlar da önemli ölçüde artış göstermiştir.
Son 4 yılda takipteki kredi oranı yüzde 157, son 5 yılda ise yüzde 102 artış göstermiştir. Toplam nakdi kredi oranları ise yüzde 286’ya kadar yükselmiştir. Ocak 2024 itibarıyla 384.9 milyar TL’lik toplam nakdi kredi borcu ve 5.8 milyar TL takipteki borçla başlayan tekstil ve ürünleri sektörü, kasım 2024’te takipteki kredi miktarını 10.8 milyar TL’ye çıkararak bu durumu daha da derinleştirmiştir.
Yatırımlar ve Krediler Geri Dönmedi
Türkiye Giyim Sanayicileri Derneği Başkanı Ramazan Kaya, sektörün borçluluk durumunun uzun süredir devam ettiğini ve 2022 sonrasında sektörde önemli bir değişim yaşandığını ifade etti. 2022 yılında son 20 yılın en yüksek ihracat rakamlarına ulaşan sektör, 2023 yılında yaşanan yavaşlama ile birlikte kredi kullanımında da azalma gözlemlemiştir. Kaya, sektördeki durumu şu şekilde özetledi:
- “Hem bina, hem teknolojiye hem de Ar-Ge’ye yapılan yatırımlar için firmalar kredi çekti.
- 2023 yılının ikinci yarısında başlayan yavaşlama ile birlikte bu kredilerin zamanında geri ödenmesi mümkün olmadı.
- Yatırımların karşılığını alamadığımız gibi kârsızlık durumu ile de karşı karşıyayız.”
Kaya, firmaların önce piyasa kredisi, sonra ise banka kredisi kullanmaya başladığını belirterek, “Ciddi işçilik giderlerimiz var. Daha olumlu konuşmak isterdim, ancak takibe düşen alacakların daha da artması bekleniyor.” dedi.
Tekstil Sektöründe İhracat Verileri
Son açıklanan verilere göre, 2023 yılında 19.2 milyar dolar ihracat yapan hazır giyim sektörü, 2024’ü ise yüzde 6.9’luk bir düşüşle 17.9 milyar dolarlık ihracatla kapatabilmiştir. Tekstil sektöründe ise 2023 yılında 9.5 milyar dolar olan ihracat, küçük bir kayıpla 9.4 milyar dolara gerilemiştir. İstanbul Tekstil ve Hammaddeleri İhracatçıları Birliği (İTHİB) Başkanı Ahmet Öksüz, tekstil sektörünün dünya genelindeki pazar payını artırdığını, ancak yaşanan konkordato süreçlerinin piyasa üzerinde olumsuz bir domino etkisi yarattığını ifade etmiştir. Öksüz, 2024 yılı itibarıyla sektörün en kötü dönemini geride bıraktığını ve 2025’te bir toparlanma beklediklerini aktarmıştır.
Maliyetler ve Borçluluk İlişkisi
Ahmet Öksüz, pandemi döneminde yaşanan talep patlamasının birçok şirketin yatırım yapmasına sebep olduğunu belirtmiştir. “Bu dönemde makine yatırımları oldukça arttı ve bu yatırımların büyük bir kısmı kredi ile gerçekleştirildi. Bu durumun sektördeki etkisini göz ardı edemeyiz. Ancak, sektör yeterince kâr edemediği için neredeyse sadece maliyetleri karşılamak için çalıştık. Kâr elde etmeden kredileri ödemek mümkün değil” ifadelerini kullanmıştır. Öksüz, sektörün ihtiyaç duyduğu yatırımların borçluluğu artırdığını da sözlerine eklemiştir.
