Gıda Enflasyonu ve Tarım Sektöründeki Sorunlar
Belce ÖRÜ Enflasyon hedefleri sürekli olarak güncellenirken, vatandaşların mutfakları adeta yangın yerine döndü. Merkez Bankası (TCMB), yılın ilk enflasyon raporu sunumunda gıda enflasyonuna dikkat çekti. Sunumda şu ifadelere yer verildi: “İşlenmemiş gıda grubu fiyatlarının seyri, enflasyon tahminleri üzerinde ciddi bir risk oluşturmaktadır. Geçici arz koşullarına duyarlı olan taze meyve ve sebze grubu, yılın son çeyreğinde güçlü bir artış göstererek, tüketici enflasyonunda daha olumlu bir görünüm elde edilmesini engelleyen başlıca unsur olmuştur.”
Ocak ayında gıda fiyatları yüzde 5.19 oranında artış gösterdi ve bu durum, işlenmemiş gıda ile sebze-meyve ürünlerinin öncülüğünde, son üç aydır olduğu gibi, ocak ayında enflasyonun temel belirleyicilerinden biri haline geldi. TCMB, gıda enflasyonunu iklim değişikliği ve mevsimsel etkiler gibi faktörlere bağlarken, bu sorunun asıl sebebinin yanlış ekonomi politikaları ve plansız üretim nedeniyle zarar gören tarım sektörü olduğunu vurguladı.
İstihdamda Düşüş ve Tarımsal Sorunlar
İstihdam Düşüşü
Artan girdi maliyetleri, yeterince teşvik alamayan ve emeklerinin karşılığını mahsulden elde edemeyen çiftçiler, zamanla tarımsal istihdamdan çekilmeye başladılar ve tarlalarını da elden çıkarmaya yöneldiler. Bu durum, tarımda arz sorunlarının oluşmasına ve dolayısıyla gıda fiyatlarının yükselmesine neden oldu. Türkiye İstatistik Kurumu verilerine göre, 2014 yılında tarımsal istihdamda bulunan kişi sayısı 5 milyon 180 bin iken, 2023 yılı itibarıyla bu sayı 4 milyon 695 bine düştü.
İktidar, “Tarımda çalıştıracak işçi bulamıyoruz” diyerek Afgan ve Suriyeli mültecileri desteklerken, yumurta fiyatları artış gösterince ulusal istihdam eylem planını devreye soktu. Ulusal İstihdam Stratejisi 2025 raporuna göre, 2014 yılında yüzde 20.3 olan tarımsal istihdam oranı, 2023’te yüzde 14.8’e geriledi.
TCMB Gıda Tahminlerini Güncelledi
TCMB, gıda fiyatları enflasyonuna ilişkin varsayımlarını güncelledi. Gıda fiyatlarına dair güncellenmiş varsayım, 2024 ve 2025 yılları için sırasıyla yüzde 41.8 ve yüzde 22.5 seviyelerinde tahmin edilmişti. Ancak son raporda, 2025 yılına ilişkin gıda fiyatları varsayımı, işlenmemiş gıda ürünleri kaynaklı olarak yüzde 24.5’e düşürüldü; 2026 yılı için ise bu oran yüzde 13.5 olarak belirlendi. TCMB’nin yayımladığı yılın ilk enflasyon raporunda, gıda grubunun yıllık enflasyonu 2024 yılı için yüzde 43.6 ile bir önceki rapor varsayımlarının üzerinde gerçekleşti.
