Göcek Tüneli Skandalında Sular Durulmuyor
Devletin yaptığı Göcek 2 Tüneli, tartışmalara neden olmaya devam ediyor. Göcek Tüneli İnşaat ve Taahhüt AŞ, 2006 yılında tamamladığı Göcek 1 Tüneli’nin işletme hakkını 2032 yılına kadar elinde bulunduruyordu. Ancak zamanla bu tünel yetersiz kaldı ve Karayolları Genel Müdürlüğü (KGM), trafiği rahatlatacak yeni bir tünel projesi için firmanın kapısını çaldı. KGM, firmanın mevcut işletme süresini uzatmayı önerdi; fakat firma, tek tünelden elde ettiği yüksek gelir nedeniyle bu teklifi geri çevirdi. Bunun üzerine KGM, 16.5 milyon dolar (yaklaşık 590 milyon TL) harcayarak Göcek 2 Tüneli’ni kendisi inşa etti.
Sözleşmeye İtiraz Etti
KGM, 2018 yılında tamamladığı Göcek 2 Tüneli’nin işletmesini tekrar firmaya devretti ve her iki tünelin devri için 31 Aralık 2025 tarihini önerdi. Firmanın eski Yönetim Kurulu Başkanı Necmettin Aydın, “Sözleşme gereği haklı olsak da, halkın yararını düşünerek işletme süremizden 6 yıl 20 gün feragat ettik” şeklinde açıklama yaptı. Bu anlaşma üzerine Yüksek Planlama Kurulu tarafından bir karar çıkarıldı ve mevcut sözleşmeye eklendi. Ancak firma, tüneli devraldıktan sonra bu feragattan vazgeçti ve sözleşmeye itiraz ederek İstanbul Tahkim Merkezi’ne başvurdu. Tahkim, 7 Temmuz 2021 tarihinde verdiği kararla, 6 yıl 20 günlük kesintiyi iptal etti ve devir tarihini 20 Mayıs 2030 olarak belirledi. KGM, bu karara itiraz etti; ancak Ankara Bölge Adliye Mahkemesi davayı reddetti. Yargıtay da tahkim kararını 19 Temmuz 2022’de onayladı.
Tahkim Zırhı Firmayı Koruyor
Yap-işlet-devret (YİD) sözleşmelerinde, anlaşmazlık durumunda firmanın çıkarlarını güvence altına alan ‘tahkim’ şartı bulunmaktadır. YİD projeleri kapsamında yaşanan anlaşmazlıklar, tahkim merkezlerinde karara bağlanmaktadır. Tahkim kararları, hiçbir mahkeme tarafından esastan bozulamamakta; bu durum, firmanın çıkarlarını gözeterek kamu yararına yapılmış projelerin düzeltilmesini imkânsız hale getirmektedir.
‘Söke Söke Alırlar’ Demişti
Göcek Tüneli skandalında yaşanan bu gelişmeler, akıllara Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın 2011 yılında muhalefetin ve çevrecilerin tepkisini çeken Kanal İstanbul projesinin ilk köprüsü için düzenlenen temel atma töreninde yaptığı konuşmayı getiriyor. Erdoğan, bu törende tahkime değinerek, “Yatırımcıları tehdit ediyorlar. ‘Geldiğimizde bilesiniz ki ödeme yapmayacağız, elinizden alacağız’ diyorlar. Bankaları, projeye ilgi duyan ülkeleri tehdit ediyorlar. Söke söke sizden bu paraları uluslararası tahkim yoluyla alırlar” ifadelerini kullanmıştı.
