Vergi Denetimlerinde Düşüş: 2024’te Mükelleflerin Sadece Yüzde 2’si İncelendi
2024 yılı, Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek’in sıkça vurguladığı “Az kazanandan az, çok kazanandan çok vergi alacağız” ilkesi ışığında, vergi mükelleflerinin denetiminde beklenildiği gibi bir seferberlik dönemi olarak başlamadı. Ancak, yalnızca mükelleflerin yüzde 2’sinin incelenmesi, bu hedefin ne kadar uzak olduğunu gözler önüne serdi. Geçtiğimiz yıl 3 milyon 797 bin 864 mükelleften yalnızca 78 bin 187’si denetim sürecine tabi tutuldu. Bu oran, 2022 yılında incelenen 77 bin 610 mükellefin oranı olan yüzde 2.26’nın altında kaldı.
Detaylı verilere bakıldığında, Türkiye’de 2023 yılında sadece 7 bin 148 büyük mükellef ile 28 bin 555 orta ölçekli mükellef incelendi. Burada büyük mükellefler, geliri 6 milyon liranın üzerinde olanlar olarak tanımlanırken, orta ölçekli mükellefler 275 bin lira ile 6 milyon lira arasında yer alanlar olarak sınıflandırılmaktadır.
5 Zenginin 1’i İncelendi
65 milyon liranın üzerindeki gelire sahip olan en zenginler grubunda, 7 bin 645 mükelleften yalnızca 1.494’ü denetimden geçti. Bu da demektir ki, bu grubun yüzde 19.54’lük incelenme oranıyla her 5 zengin mükelleften 4’ü denetlenmeden kaldı. Yalnızca 78 bin mükellefin incelenmesi sonucunda, 159.8 milyar liralık vergi matrahının eksik beyan edildiği ortaya çıkmıştır. Mükelleflere toplamda 80.4 milyar liralık vergi cezası kesilmesi beklenirken, en yüksek ceza, 37.1 milyar lira ile toptan ve perakende ticaret, motorlu kara taşıtlarının ve motosikletlerin onarımı sektörüne kesilmiştir. İmalat sektörü ise 18.6 milyar liralık ceza ile ikinci sırada yer almıştır.
Laf Var İcraat Yok
Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek’in 2024 yılı için ilan ettiği vergi seferberliği, sonuçları itibarıyla beklenilen etkiyi göstermedi. Zenginlerden alınamayan vergi yükü, daha çok ücretli kesimden alınarak karşılandı. Bu durum, bütçe verilerinde de açıkça görülmektedir.
KDV ve ÖTV Gelirleri
2024 yılı bütçe verileri, vergi yükünün daha çok ücretli ve dar gelirli kesime yıkıldığını ortaya koymaktadır. Ücretli kesimden kesilen Gelir Vergisi tevfikatı, geçen yıl 1 trilyon 89 milyar lira olarak tahmin edilirken, bu rakam 1 trilyon 426 milyar liraya ulaşmıştır. Ayrıca, bütçenin Özel Tüketim Vergisi geliri ve Katma Değer Vergisi geliri de tahminlerin üzerinde gerçekleşerek sırasıyla 1.4 trilyon ve 992 milyar lira olmuştur. Kurumlar Vergisi ise ekonomideki yavaşlamanın etkisiyle 1 trilyon 275 milyar liralık tahmine karşın 890.1 milyar lira seviyesinde kalmıştır.
