Karayolları Genel Müdürlüğü’nden Yanıtlar
Karayolları Genel Müdürlüğü (KGM), milletvekillerinin TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu’ndaki görüşmelerinde Gençlik ve Spor Hizmetleri Kanunu ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi ile ilgili yöneltilen sorulara yazılı cevaplar sundu. Teklifte yer alan Kamu-Özel İşbirliği (KÖİ) modeliyle tamamlanan otoyollardan geçiş yapan yabancı plakalı araçların geçiş ücretlerinin gümrük kapılarında tahsil edilmesine dair hükümlerle ilgili sorulara açıklık getirildi.
KGM, KÖİ modeliyle işletilen otoyollardan ödemesiz geçiş yapan araçların plakasının yerli veya yabancı olmasının fark etmeksizin, geçiş ücretlerinin takibi ve tahsilatının görevli şirketlerin sorumluluğunda olduğunu belirtti. Görevli şirketlerin, bu geçiş ücretlerinin tahsilini gerçekleştiremedikleri gerekçesiyle kamu idaresinden herhangi bir talepte bulunmalarının mümkün olmadığı vurgulandı. Kamu idaresinin, ödemesiz geçiş yapan araçlar için garanti ödemesi yapmadığı ifade edildi.
Özel şirketler tarafından işletilen otoyolların yabancı plakalı araçlar tarafından herhangi bir ücret ödemeden kullanılabilmesi, Türkiye’nin uluslararası düzeydeki prestijini olumsuz etkileyebileceği belirtilerek, bu durumun başta taşımacılık sektörü olmak üzere farklı sektörlerde Türk plakalı araçlar ile yabancı plakalı araçlar arasında uygulamada eşitsizlik yarattığı ve haksız rekabetin ortaya çıkmasına neden olduğu ifade edildi.
2024 Yılında 157 Bin Araç Geçiş Ücreti Ödemedi
Karayolları Genel Müdürlüğü, Komisyon’da milletvekillerinin “ücret tahsilatından genel bütçeye aktarılacak payın yüzde 60’tan daha fazla olması gerektiği” yönündeki değerlendirmelerine de yanıt verdi. KGM, ihlalli geçiş yapan araçların bilgilerinin kamu idaresine bildirilmesi ve Gelir İdaresi Başkanlığı üzerinden gümrük noktalarına istenilen formatta bildirilmesi için görevli şirketlerin yazılım ve donanım yatırımları yapması gerektiğini belirtti. Yapılan analizler sonucunda, idare hizmet payı olarak yüzde 60 ve görevli şirket payı olarak yüzde 40 oranlarının optimum seviyeler olduğu tespit edildi.
KGM’nin verdiği bilgilere göre, geçen yıl yaklaşık 157 bin araç KÖİ modeliyle tamamlanan otoyollardan ödemesiz geçiş yaparken, cezalarıyla birlikte değerlendirildiğinde yaklaşık 500 milyon lira gelir kaybı yaşandı. Son 5 yılda söz konusu projeleri kullanan yaklaşık 800 bin araçtan geçiş ücreti tahsilatı yapılamadı ve tahsilatı yapılamayan geçişlerin cezasıyla birlikte toplam bedeli yaklaşık 1,4 milyar lira oldu. TBMM Plan ve Bütçe Komisyonunda kabul edilen kanun teklifi ile bu kayıpların önüne geçilmesi ve aynı yabancı plakalı araçların otoyolu tekrar kullanması halinde daha önce gerçekleşen ödemesiz geçişlere ait geçiş ücretlerinin cezaları ile birlikte tahsil edilebilmesi mümkün olacak.
Bakanlık Yetki Belgesi Almayan İşletmecilere Cezalar
KGM, taşımacılık, acentelik ve taşıma işleri komisyonculuğu ile nakliyat ambarı ve kargo işletmeciliği için Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı’ndan yetki belgesi alması zorunluluğuna uymayanlara kesilen cezalara ilişkin istatistikleri paylaştı. Geçen yıl mesleki yeterlilik belgesine sahip olmadan faaliyet gösteren 23 bin 240 işletmeciye toplamda 131 milyon 979 bin 960 lira, bu yıl ise 4 bin 431 işletmeciye 36 milyon 214 bin 563 lira ceza uygulandı. Ayrıca, mesleki yeterlilik belgesine sahip olmadan taşıt kullanan 4 bin 641 şoföre geçen yıl 10 milyon 442 bin 250 lira, 151 şoföre ise 2025’te 488 bin 938 lira ceza verildi.
Karayollarında Cezalar Yükseliyor
Kanun teklifi ile Karayolları Taşıma Kanunu’ndaki idari para cezaları artırılıyor. Mesleki yeterlilik belgesine sahip olmadan faaliyet gösteren işletmecilere 8 bin 500 liradan 85 bin liraya kadar ceza verilecek. Ayrıca, mesleki yeterlilik belgesine sahip olmadan taşıt kullanan şoförler hakkında 3 bin 500 liradan 35 bin liraya kadar, işletmecisi hakkında ise 8 bin 500 liradan 85 bin liraya kadar idari ceza uygulanacak. Mesleki yeterlilik belgesi bulunmadan faaliyet gösterdiği gerekçesiyle idari para cezasına çarptırılan işletmeciler hakkında, 3 ay geçmeden aynı kabahatten dolayı ikinci kez ceza verilemeyecek. Taşıma yasağına aykırı davrananlara, ücret ve zaman tarifesi düzenlemeyenlere, ilk cezanın kesildiği aynı takvim yılı içinde kabahatin üçüncü ve daha fazla tekrarı halinde bir kat daha fazla ceza verilecek. Kanuna aykırılık teşkil eden kabahatlerin kapsamı, niteliği ile cezanın caydırıcılığı göz önünde bulundurularak, uygulanacak idari para cezaları ve uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar, Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı tarafından hazırlanan yönetmelikle belirlenecek. Karayolları Taşıma Kanunu’nda değişiklik öngören hüküm, düzenlemenin yayımı tarihinden itibaren 6 ay sonra yürürlüğe girecek.
