Yeni Hava Trafik Kontrolörü Lisans ve Derecelendirme Yönetmeliği
Hava trafik kontrol hizmetlerinde görev alan personelin lisans, sertifika ve derecelendirme süreçlerini düzenleyen Hava Trafik Kontrolörü Lisans ve Derecelendirme Yönetmeliği (SHY ATCO), Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girdi. Bu yeni yönetmelik, hava trafiğinin emniyetli, düzenli ve hızlı bir şekilde akışını sağlamak amacıyla hava trafik kontrolörlerinin sağlık, eğitim ve uzmanlık şartlarını belirlemektedir.
Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü (SHGM), hava trafik kontrolörlüğü için gerekli olan lisans ve sertifikaları alacak veya bu belgeleri yenileyecek bireyleri, eğitim veren kurumları ve hava trafik kontrol hizmetleri sunan kamu ve özel kuruluşları kapsayan düzenlemede yetkili kılınmıştır. SHGM, hava trafik kontrolörlerinin seçim, eğitim, lisans sınavları, sağlık koşulları ve mesleki yeterlilik denetimlerini gerçekleştirecek, ayrıca lisans, sertifika ve derecelerin verilmesi, muhafazası, yenilenmesi veya iptali gibi süreçlerde de yetkili olacaktır.
Sağlık ve Fiziki Yeterlilik Şartları
Yönetmelik gereği, hava trafik kontrolörlerinin ICAO Ek-1 Sınıf 3 standartlarına uygun sağlık raporuna sahip olmaları zorunludur. Ayrıca, alkol ve psikoaktif madde kullanımı konusunda sıkı denetimler getirilmektedir. Bu şartları sağlayamayan kontrolörlerin lisansları, askıya alınabilir veya iptal edilebilir. SHGM, hava seyrüsefer hizmet sağlayıcılarının faaliyetlerini denetleyerek, hava trafik kontrol hizmetlerinin emniyet standartlarına uygunluğunu sürekli olarak kontrol edecektir.
Mesleki Yeterliliklerin Güvence Altına Alınması
Yeni düzenleme, hava trafik kontrolörlerinin mesleklerini icra edebilmeleri için çalıştıkları ünite, sektör veya pozisyon için geçerli derecelere sahip olmalarını zorunlu kılmaktadır. Hava seyrüsefer hizmet sağlayıcıları, bu yeterliliklerin sağlanmasını ve gerekli bildirimlerin SHGM’ye yapılmasını temin etmekle yükümlü olacaklardır. Mesleki yeterliliğin sürdürülebilmesi adına hava trafik kontrolörleri, belirli periyotlarla teorik ve uygulamalı değerlendirmelere tabi tutulacak; ayrıca tazeleme ve acil durum eğitimleri ile mesleki bilgi ve becerilerinin güncel tutulması sağlanacaktır. Uzun süre görevden uzak kalan kontrolörler için özel eğitim programları uygulanacaktır.
Sağlık Şartları ve Denetimlerin Artırılması
Hava trafik kontrol personeli, ICAO Ek-1 Sınıf 3 standartlarına uygun bir sağlık raporuna sahip olmalıdır. Sağlık raporlarıyla ilgili herhangi bir itiraz durumunda, SHGM’ye başvurularak yeniden değerlendirme talep edilebilecektir. Ayrıca, hava trafik kontrolörleri için alkol ve psikoaktif madde kullanımı konusunda sıkı denetimler getirilmiştir. Bu çerçevede, hava seyrüsefer hizmet sağlayıcıları, belirlenen usuller doğrultusunda personelin düzenli kontrolünü yapacaktır.
Görevden El Çektirme ve Lisans İptali
Yönetmelik, hava trafik kontrolörlerinin mesleki yetersizlik, alkol veya madde bağımlılığı, uçuş emniyetini tehlikeye atacak davranışlar ve ciddi hava olaylarına sebebiyet verme gibi durumlarda görevden el çektirilmesine yönelik hükümler içermektedir. SHGM’nin belirlediği şartları ihlal eden kontrolörler için en az 3 ay, en fazla 12 ay süreyle lisans veya derecelerinin askıya alınması veya tamamen iptal edilmesi mümkündür. Tekrar eden ihlallerde ise kontrolörün tamamen meslekten men edilmesi gündeme gelecektir.
Yeni Başvuru ve Eğitim Şartları
Hava trafik kontrolörlüğüne aday olmak isteyenlerin sağlaması gereken şartlar detaylandırılmıştır. Adayların, 27 yaşından gün almamış ve en az dört yıllık bir yükseköğretim kurumundan mezun olmaları gerekmektedir. Ayrıca, genel yetenek testleri, kişilik değerlendirmesi ve İngilizce dil yeterliliği gibi kriterlerde belirli standartlara ulaşmaları şart koşulmaktadır.
Lisans Sahibi Kontrolörler İçin Yeni Kurallar
Hava trafik kontrolörü lisansı almak isteyenler için yaş sınırı 30 yaşından gün almamış olmak şeklinde belirlenmiş ve lisans sınavından en az 70 puan alma şartı getirilmiştir. Kontrolörlerin ayrıca ICAO Seviye 4 düzeyinde İngilizce dil bilgisine sahip olmaları ve belirli eğitimleri tamamlamaları zorunlu hale getirilmiştir.
Yetkilendirme ve Kariyer İlerleme Kriterleri
Deneyimli hava trafik kontrolörleri için Değerlendirme Uzmanı, Operasyonel Uzman, HTY Uzmanı, Süpervizör ve Başkontrolör unvanları için yeni kriterler belirlenmiştir. Bu unvanları almak isteyenlerin belirli hizmet süresi, sınav puanı ve dil yeterliliği gibi şartları sağlaması gerekecektir.
Avrupa Standartlarına Uyum
Yönetmelik, EUROCONTROL’ün ESARR-5 düzenlemelerine uyum sağlamak amacıyla hazırlanmıştır. Teknik düzenlemelerin uluslararası standartlardaki gelişmelere göre Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü tarafından güncelleneceği belirtilmiştir.
Geçiş Süreci ve Kazanılmış Haklar
Yeni yönetmelik yürürlüğe girmeden önce hava trafik kontrol kursunu tamamlamış olan adaylar için özel düzenlemeler getirilmiştir. Sağlık raporu, sabıka kaydı ve şahsi başvuru şartlarını sağlayanlar, bir yıl içinde başvurarak üç sınav hakkından yararlanabileceklerdir. Ayrıca mevcut hava trafik kontrolörlerinin kazanılmış hakları korunacak ve bazı yetkilendirme süreçlerinde kolaylıklar sağlanacaktır. Resmi Gazete’de yayımlanan yönetmelik, yayımlandığı tarihte yürürlüğe girmiştir. Düzenlemeyi uygulamak ve yürütmekle Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü yetkili olacaktır.
