Makroekonomik Veriler ve Küresel Ticaret Üzerindeki Etkileri
Dünya genelinde açıklanan makroekonomik veriler ve ABD’de bugün başkanlık görevini devralacak olan Donald Trump’ın politikalarının küresel ticaret üzerindeki muhtemel etkileri dikkatle izleniyor. Özellikle Orta Doğu’daki jeopolitik risklerin azalması, petrol fiyatlarında bir miktar gevşemeye yol açtı. Haftanın önemli gelişmelerinden biri olan ABD’deki Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE), Aralık 2024 itibarıyla aylık bazda yüzde 0,4 ve yıllık bazda yüzde 2,9 oranında artış gösterdi. Bu verilerin ardından dolar endeksi, geçen hafta 110,2 ile Kasım 2022’den bu yana en yüksek seviyesine ulaşmasına rağmen, bu seviyelerden gerileyerek 109,7’de dengelendi.
Uluslararası Para Fonu (IMF), Dünya Ekonomik Görünüm Raporu’nu güncelleyerek, küresel büyümenin 2025 ve 2026 yıllarında yüzde 3,3 seviyesinde olacağını ve bu oranın tarihsel ortalama olan yüzde 3,7’nin altında kalacağını öngördü. Çin’de ise geçen hafta açıklanan makroekonomik verilere göre, ülke ekonomisi geçen yıl yüzde 5 ile beklentilerin üzerinde bir büyüme kaydetti. Bölgedeki sanayi üretimi, aralık ayında yıllık yüzde 6,2 artış göstererek tahminleri geride bıraktı. Ayrıca, aralıkta yıllık perakende satışlarının da yüzde 3,7 ile tahminleri aştığı belirtildi.
Orta Doğu’daki İsrail ile Filistin arasında sağlanan ateşkes anlaşması, piyasalarda risk algısının azalmasında önemli bir rol oynadı.
Değerli Metallerde Son Durum
Analistler, değerli metallerin fiyatındaki değişimlerde ABD’deki tahvil getirilerinin etkili olduğunu vurguladı. Gerileyen tahvil faizleri, altının ons fiyatındaki yükselişi destekledi. Bu gelişmeler doğrultusunda, geçen hafta ons bazında fiyatlar altında yüzde 0,4, paladyumda yüzde 0,6 artarken, platinde yüzde 2,7 ve gümüşte yüzde 0,1 azalma gözlemlendi. Baz metallerde ise, Çin’deki artan ekonomik hareketlilik, talebin yükselebileceğine dair beklentileri güçlendirerek fiyatların yukarı yönlü hareketini destekledi.
Şili’de devlet destekli Bakır Komisyonu Cochilco, dünyanın en büyük bakır üreticisi olan ülkenin 2024’te dünya bakır üretiminin yüzde 23,6’sını karşılayacağını duyurdu. Bu oranın 2034’te yüzde 27,3’e yükseleceği öngörülüyor. Geçen hafta Şili’de bakır madeni işletmecisi Antofagasta, 2024 yılı için bakır üretiminin yüzde 1 artışla 664 bin metrik tona ulaşacağını ancak beklentilerin altında kaldığını bildirdi. Endonezyalı maden şirketi Vale Indonesia, Bahodopi bölgesinde nikel cevheri çıkarmak için Mart ayında Petrosea ile 1 milyar dolarlık bir sözleşme imzalayacağını açıkladı.
- Tezgah üstü piyasada geçen hafta, libre bazında bakırda yüzde 1,5, alüminyumda yüzde 4,3, nikelde yüzde 1,2, kurşunda yüzde 1,1 ve çinkoda yüzde 2,9 artış yaşandı.
Petrol Fiyatlarında Artış ve Olası Etkileri
Geçen hafta petrol fiyatlarının yükselişinde, ABD’nin Rus petrol üretici ve ihracatçı şirketlerine yönelik aldığı yeni yaptırım kararının küresel arz endişelerini artırmasının etkisi büyük oldu. Bu karar sonrasında petrol fiyatları, Ekim 2024’ten bu yana en yüksek seviyesine ulaşırken, piyasa oyuncuları yükselen fiyatları değerlendirmek amacıyla kar satışlarına yöneldi. Ayrıca, Orta Doğu’daki ateşkes haberleri de petrol fiyatlarını törpüledi.
Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütü (OPEC), ham petrol üretiminin arttığına dair veriler paylaştı. OPEC, küresel petrol talebine yönelik artış tahminini sabit tutarak, 2025’te günlük yaklaşık 1 milyon 450 bin varil artışla 105 milyon 200 bin varil olacağını öngördü. Bu durum, talepte büyük çapta artış olmaması nedeniyle fiyatları aşağı çekti. OPEC’in raporuna göre, grubun ham petrol üretimi geçen yıl aralıkta önceki aya göre günlük 26 bin varil artarak 26 milyon 741 bin varile yükseldi. Artan üretim miktarı, ilerleyen dönemde petrol piyasasında arz sorunlarının yaşanmayacağına işaret ederek fiyatları baskıladı.
Doğal gaz piyasasında ise, Rusya ve Ukrayna arasındaki jeopolitik riskler etkisini sürdürüyor. Rusya Savunma Bakanlığı, Ukrayna’nın gaz ve enerji altyapısına yönelik yüksek hassasiyetli silah ve İHA saldırıları gerçekleştirdiğini bildirdi. Polonya LPG Derneği, Polonya’nın Rus sıvılaştırılmış petrol gazı (LPG) ithalatındaki en büyük alıcı konumunda olmasına rağmen bu yıl alımlarını yaklaşık yüzde 80 oranında azaltacağını belirtti. Bu durum, Moskova’ya uygulanan yaptırımlardan kaynaklanıyor.
Güney Kore Sanayi Bakanı Ahn Duk-geun, enerji kaynaklarını çeşitlendirmek ve Orta Doğu’daki gerilimler nedeniyle arz güvenliğini sağlamak amacıyla ABD’den daha fazla petrol ve gaz ithal etmeyi düşündüklerini açıkladı. Bu açıklamalar, Trump’ın ABD’ye yapılan küresel ithalatlara yüzde 10 gümrük vergisi uygulama ve Avrupa Birliği’ni daha fazla ABD petrol ve gazı ithal etmeye zorlayarak, aksi takdirde arabalar ve makineler gibi mallara ihracat tarifesi uygulama vaatlerinin ardından geldi. Bu gelişmelerle birlikte Brent petrolün varil fiyatı haftayı yüzde 1 artışla kapatırken, New York Ticaret Borsası’nda işlem gören doğal gazın İngiliz termal birimi (MMBtu) cinsinden fiyatı da yüzde 1,8 azalışla tamamladı.
Tarım Emtialarında Trump Etkisi
Trump’ın ikinci döneminde ticaret savaşlarının yeniden artabileceği düşünülüyor. Bu durum, dünyanın en büyük tarım ürünü ithalatçısı olan Çin’deki ticari akışı doğrudan etkiliyor. Alıcıların stoklarını artırma ve alternatif tedarikçiler arama yönündeki eğilimleri dikkat çekiyor. Çinli soya fasulyesi işleyicileri, rekabetçi fiyatlar nedeniyle ABD yerine Brezilya’dan yapılan sevkiyatları tercih etmeye başladı. ABD’li çiftçiler ise, ABD Tarım Bakanlığı’nın cuma günü 2024 hasat tahminlerini düşürmesinin ardından mısır ve soya fasulyesi vadeli işlemlerindeki artışla birlikte ürün satışlarını artırdılar.
Fransız şeker üreticisi Ouvre, teknik ve mali sorunlar nedeniyle tek fabrikasını kapatma kararı aldığını açıkladı. Fransa, Avrupa Birliği’nin en büyük şeker üreticisi olmasına rağmen, olumsuz hava koşulları ve hastalıkların neden olduğu kötü hasatlar, bazı çiftçilerin pancar ekmekten vazgeçmesine ve şeker üreticileri için arzın azalmasına yol açtı. Son dönemde şeker fiyatlarındaki düşüş, karları olumsuz etkiledi.
- Chicago Ticaret Borsası’nda kile başına fiyatlar buğdayda yüzde 1,6, mısırda yüzde 2,9, soya fasulyesinde yüzde 1 ve pirinçte yüzde 2,4 arttı.
- Hindistan, mevcut sezonda 1 milyon metrik ton şeker ihracatına izin vermeye hazırlanıyor.
Fildişi Sahili ordusu, kakao kaçakçılığı ile mücadele için görevlendirilen bazı yetkilileri kakao kaçakçılığı yapmakla suçladı ve olayla ilgili soruşturmanın devam ettiği bildirildi. Fildişi Sahili Genelkurmay Başkanı, ülkenin batısında kakao kaçakçılığı ile mücadele görevini üstlenen beş yetkilinin görevden uzaklaştırılmasını emretti.
ABD’de faaliyet gösteren emtia borsası Intercontinental Exchange’de libre bazında fiyatlar, şekerde yüzde 4,2 ve pamukta yüzde 0,4 azalırken, kahvede yüzde 1,4 artış yaşandı. Kakaonun ton başına fiyatı ise haftayı yüzde 5,7 artışla tamamladı.
