Türkiye’deki Araç Muayene Hizmetlerinin Özelleştirilmesi
Türkiye’de araç muayene hizmetleri, 20 Aralık 2004 tarihinde gerçekleştirilen ihale ile kuzey ve güney olarak iki ayrı bölgeye ayrılarak özelleştirilmiştir. Özelleştirme süreci kapsamında, yatırımcılarla birinci ve ikinci bölgeye ait araç muayene istasyonlarının inşası, bakımı ve işletilmesine yönelik imtiyaz sözleşmeleri 15 Ağustos 2007 tarihinde imzalanmıştır. Bu sözleşmelerin süresi, 14 Ağustos 2027 tarihinde sona erecektir.
Araç Muayene İstasyonlarının Açılması, İşletilmesi ve Araç Muayenesi Hakkında Yönetmelik’te yer alan “Araç muayene ihalesi için imtiyaz sözleşme süresi bitimi tarihinden en az 5 yıl öncesinde gerekli plan, proje, altyapı ve benzeri işlemler başlatılır ve yeni ihale en geç 15 Ağustos 2027 tarihine kadar sonuçlandırılır” hükmü doğrultusunda, özelleştirme süreci için hazırlıklar başlamıştır. Mevcut sözleşmelerin sona ermesinin ardından kamu hizmetinin kesintisiz bir şekilde devam etmesi amacıyla özelleştirme çalışmaları hızlandırılmıştır.
Bu bağlamda, Cumhurbaşkanı Kararı ile araç muayene hizmetleri yeniden özelleştirme kapsamına alınmıştır. Özelleştirme işlemleri, imtiyaz hakkı verilmesi suretiyle 20 yıl süreyle gerçekleştirilecektir. Özelleştirme İdaresi Başkanlığı (ÖİB) tarafından düzenlenecek ihale sürecinde, teklif verme süresi dün sona ermiş olup, kamu hizmetinin sürekliliğinin sağlanabilmesi için özelleştirme işlemleri 15 Ağustos 2027 tarihine kadar tamamlanacaktır.
Tekliflerin alınmasının ardından, pazarlık usulü ile gerçekleştirilecek ihale sonucunda elde edilen teklifler, Cumhurbaşkanı onayına sunulacak ve süreçle ilgili Rekabet Kurulu kararının beklenmesi gerekecektir. Danıştay sürecinin tamamlanmasının ardından yeni sözleşmeler imzalanacaktır. Yeni işleticiler, ilgili bölgelerde araç muayene hizmetlerinin tek sağlayıcısı konumunda olacaklardır.
ARTAN ARAÇ SAYISINA BAĞLI OLARAK YENİ İSTASYON AÇILACAK
İlgili mevzuat çerçevesinde, 20 yıllık imtiyaz döneminde muayene ücretlerinin ilk üç yıl için %30’u, sonraki yedi yıl için %40’ı ve son on yıl için %50’si kamu payı olarak Hazine’ye aktarılacaktır. Yeni dönemde, kredi kartıyla gerçekleştirilecek muayene ücreti ödemelerinde kredi kartı komisyonu vatandaşlara yansıtılmayacak, bunun yerine işleticiler tarafından karşılanacaktır.
Ayrıca, hizmet verecek araç muayene istasyonlarını inşa etme ve gerekli makine-ekipman yatırımlarını yapma yükümlülüğü de işleticilere ait olacaktır. 20 yıllık dönemde artan araç sayısına bağlı olarak yeni istasyon açma zorunluluğu da bulunmaktadır. Özelleştirme ihalesi kapsamında, trafiğe tescilli motorlu ve motorsuz araçların muayeneleri Avrupa Birliği standartlarına uygun bir şekilde gerçekleştirilecektir.
Bu sayede, trafik kazalarında araçlardan kaynaklanan can ve mal kaybının önlenmesi amacıyla kamu denetimi ve gözetimi altında araç muayene istasyonlarına ilişkin yatırımların yapılması hedeflenmektedir. Böylece, muayene hizmetleri özel sektör aracılığıyla sağlanarak kamu bütçesine herhangi bir yük getirmeden halkın hizmetine sunulacaktır.
Öte yandan, Türkiye’de yaklaşık 31 milyon 300 bin araç bulunmaktadır ve bu araçların büyük bir kısmını otomobiller oluşturmaktadır. Mevcut durumda, ülkede 223 sabit ve 93 seyyar muayene istasyonu faaliyet göstermektedir.
