IEA Başkanı Fatih Birol’dan Avrupa Enerji Durumu Değerlendirmesi
Uluslararası Enerji Ajansı (IEA) Başkanı Fatih Birol, Brüksel’deki temasları sırasında Belçika Kralı Philippe, AB Konseyi Başkanı Antonio Costa ve NATO Genel Sekreteri Mark Rutte ile gerçekleştirdiği görüşmelerin ardından önemli değerlendirmelerde bulundu. Birol, Avrupa’da son zamanlarda soğuk hava koşullarının etkisiyle doğal gaz fiyatlarının yüksek seyrettiğini hatırlatarak, kıtanın doğal gaz dengesini hâlâ tam olarak çözemediğine dikkat çekti.
Birol, “Avrupa’da enerji fiyatları, ABD, Çin ve Hindistan gibi büyük ekonomik güçlere göre çok daha yüksek. Avrupa’da ortalama doğal gaz fiyatları, Amerika’nın beş katı, elektrik fiyatları ise Çin’in dört katı kadar pahalı.” ifadelerini kullandı. Yüksek enerji fiyatlarının Avrupa ekonomisi üzerindeki olumsuz etkilerine de değinen Birol, şunları söyledi:
“Avrupa ekonomisinin temel taşı ihracattır. Avrupa Birliği (AB), dünyanın en büyük ihracat yapan ekonomisi konumundadır. AB, ABD ve Çin’den daha fazla ihracat yapmaktadır. Ancak enerji fiyatları bu kadar yüksek olduğunda, Avrupa’nın ihracatçı olarak rekabet gücü önemli ölçüde azalmaktadır. Bu nedenle, Avrupa ekonomisi, özellikle sanayi sektörü açısından ciddi bir kriz ile karşı karşıya. Eğer bu duruma bir çözüm bulunamazsa, Avrupa ekonomisi derin bir sarsıntı yaşayabilir. İstihdam konusunda da ciddi sorunlar ortaya çıkabilir. Bence Avrupa’nın şu anda en büyük ekonomik sorunu, sanayi sektörünün büyük bir sarsıntı yaşamadan nasıl savaş öncesi dönemine döneceğidir.”
LNG Dalgası ve Piyasalardaki Dönüşüm
Birol, 2026 yılından itibaren devreye girecek yeni sıvılaştırılmış doğal gaz (LNG) kapasitelerinin Avrupa için olumlu bir gelişme olduğunu belirtti. Özellikle ABD ve Katar’da 6-7 yıl önce başlatılan birçok LNG projesinin sonuçlanmaya yaklaştığını ifade eden Birol, “Yakında piyasalara devasa bir LNG dalgası gelecek. Bu durum, LNG fiyatlarının ve genel gaz fiyatlarının düşmesine katkı sağlayacak. Bu, Avrupa ve Türkiye gibi gaz ithalat eden ülkeler için son derece kritik bir durum. Şu anda piyasalar satıcı odaklıyken, alıcı lehine bir dönüşüm yaşanacak. Alıcıların pazardaki konumu güçlenecek. Dolayısıyla, Avrupa, Türkiye, Hindistan ve Japonya gibi LNG ve gaz ithalatçısı ülkeler için umut verici bir gelişme var.” dedi.
NATO Temaslarında Enerji Arz Güvenliği
Son dönemlerde dünya genelinde artan korumacı ticaret politikalarının enerjiye etkilerine de değinen Birol, ABD, Çin, Avrupa ve Hindistan arasında ticaret savaşlarının patlak verebileceğine yönelik işaretler olduğunu ancak bunun enerji dünyasını nasıl etkileyeceği konusunda yorum yapmanın erken olduğunu belirtti. Enerji ile siyaset arasındaki etkileşimin giderek arttığını vurgulayan Birol, “Enerji arz güvenliği, günümüzde daha da önemli bir konu haline geliyor.” dedi. NATO temaslarında bu konunun kapsamlı bir şekilde ele alındığını paylaştı.
Nükleer Enerjide Tarihi Bir Dönüşüm
Enerji arz güvenliği ve temiz enerji dönüşümünün yanı sıra, nükleer enerjinin de ülkeler için önemli bir gündem maddesi haline geldiğini ifade eden Birol, “Enerji arz güvenliği endişelerinin artmasıyla birlikte nükleer enerjide ciddi bir geri dönüş gözlemleniyor. Şu anda dünya genelinde 60’tan fazla nükleer santral inşa ediliyor ve bu, son 30 yılın en büyük inşa hamlesidir.” dedi. Birol, bu yıl nükleerden elektrik üretiminin tarihi bir zirve yapacağını da sözlerine ekledi. Brüksel’deki Başbakan ve hükümet yetkilileri ile görüşmelerinde de nükleer konusunun ele alındığını belirtti.
Türkiye ve Avrupa Arasında Enerji İşbirliği Potansiyeli
Türkiye’nin enerji arz güvenliği ve nükleer projelerini değerlendiren Birol, “Türkiye, bu alanda önemli adımlar atmış ve enerji ithalatını çeşitlendirmiştir. Türkmenistan dahil pek çok ülkeden gaz alımı yapıyor, rüzgar ve güneş enerjisi gibi yenilenebilir kaynaklarda büyük ilerlemeler kaydediyor. Umarım nükleer enerji teknolojilerinde de birkaç adım daha atarak bu alandaki potansiyelimizi genişletebiliriz.” dedi.
Birol, Türkiye ve Avrupa’nın enerji alanında birlikte çalışmasının önemli faydalar sağlayacağını vurgulayarak, Türkiye’nin Azerbaycan, Türkmenistan ve diğer ülkelerden gelen gazı Avrupa’ya ulaştırmasının kıtanın enerji arz güvenliğine büyük katkı sağladığını ifade etti. Rüzgar enerjisi türbinleri imalatında Türkiye’nin önemli bir uzmanlığı ve tecrübesinin bulunduğunu belirten Birol, “Türkiye ile Avrupa arasında ciddi bir işbirliği potansiyeli görüyorum. Enerji alanındaki ilişkilerin güçlenmesi, hem Avrupa hem de Türkiye için önemli ekonomik kazançlar sağlayacaktır.” dedi.
Küresel LNG Görünümü
Özellikle Ukrayna-Rusya Savaşı sonrası, Rus enerji kaynaklarına bağımlılığını azaltmak isteyen AB ülkeleri, enerji açığını kapatabilmek için yoğun şekilde LNG alımı gerçekleştirdiler. Bu durum, küresel ölçekte doğal gaz ve LNG fiyatlarının tarihi zirvelere ulaşmasına neden oldu. IEA verilerine göre, küresel LNG arzı geçen yıl yüzde 2 civarında artış gösterdi. 2024 yılı itibarıyla LNG arz artışının son 4 yılın en düşük seviyesinde, yaklaşık 10 milyar metreküp seviyesinde gerçekleşmesi bekleniyor. Bu yıl ise özellikle Kuzey Amerika’daki bazı büyük LNG projelerinin devreye girmesiyle birlikte, LNG arz artışının yüzde 6 seviyesine ulaşarak 30 milyar metreküpe çıkması öngörülüyor. Katar’ın bazı finansal yatırım kararları alınan LNG projeleri ve inşa halindeki diğer sıvılaştırma tesislerinin 2030 sonuna kadar yıllık 270 milyar metreküpten fazla ihracat kapasitesi eklemesi bekleniyor.
