Amazon’un Sıcak Sırları: Shanay-Timpishka Nehri
Amazon ormanlarında kaynayan bir nehir olarak bilinen Shanay-Timpishka, adeta içindeki her şeyi kaynatarak yok eden bir doğa harikasıdır. Bu etkileyici nehrin sıcaklığı, bazı dönemlerde 100 dereceye kadar ulaşabilmektedir. İçerdiği ilginç hayvan türleriyle ve mitolojik hikayeleriyle dikkat çeken bu nehir, aslında Amazon’un derinliklerinde gizlenmiş bir gerçekliktir. Yunan mitolojisinde de yer alan bu sıcak nehir, Peru’nun Mayantuyacu bölgesinde bulunmaktadır.
Kaynayan Nehri Keşfeden: Andrés Ruzo
Bu olağanüstü nehri keşfeden jeolog Andrés Ruzo, çeşitli ölçümler yaparak nehrin en yüksek sıcaklık seviyesinin yaklaşık 100 derece olduğunu ortaya koymuştur. Ruzo, nehrin sıcaklığını şu sözlerle ifade etmektedir: “Bu kadar sıcak suyu fiziksel olarak hayal etmek zor. Elinizi içine soktugunuzda saniyeler içinde ikinci veya üçüncü derece yanıklar oluştuğunu görebilirsiniz.”
Uzun yıllar boyunca yerel halk tarafından efsane olarak kabul edilen Shanay-Timpishka, bilim insanları tarafından var olmayacağı düşünülüyordu. Ancak Ruzo’nun bölgeye yaptığı araştırmalar sonucunda bu efsanenin gerçeğe dönüştüğü anlaşıldı.
Yoğun Buhar ve Tehlikeleri
2017 yılında bir belgesele konuşan Ruzo, nehirden yükselen buharın yoğunluğunun insanlarda burun ve akciğerlerde yanma hissi oluşturduğunu belirtti. Ruzo, nehrin sıcaklığını şu şekilde açıklamaktadır: “Kuşlardan sürüngenlere kadar birçok hayvanın bu nehre düştüğünü gördüm. Bizim gibi karmaşık organizmalar bu sıcaklıklarda hayatta kalamaz. Kelimenin tam anlamıyla kemiklerimiz pişmeye başlıyor.”
Nehir Neden Isınıyor?
Shanay-Timpishka’nın kaynama noktasına ulaşmasının ardında yatan sebepler arasında yeraltı jeotermal faaliyetlerin etkisi bulunmaktadır. Yağmur suları, çevredeki gözenekli tortul kayaçlarda toplanmakta ve burada yeraltında hareket ederken Dünya’nın kabuğundaki ısıyla ısınmaktadır. Bu sıcak su, sonunda büyük bir fay hattına ulaşır ve burada yüzeye doğru yükselerek nehrin kaynar hale gelmesini sağlar.
Gelecekteki Dönüşüm ve İklim Değişikliği
Miami Üniversitesi’nden bilim insanları, Shanay-Timpishka’nın küresel ısınma konusunda önemli bir detay teşkil ettiğini belirtiyor. Araştırmacı Riley Fortier, bu durumun Amazon’un gelecekteki dönüşümünü şöyle özetliyor: “İster beğenelim ister beğenmeyelim, Amazon daha da ısınacak. Bu da sıcaklık artışlarının orman ekosistemine nasıl etki edeceğini anlamamızı sağlıyor. Hangi türlerin yok olacağını ve orman yapısının nasıl değişeceğini öngörebiliriz.”
2022 yılında gerçekleştirilen araştırmalarda, bilim insanları nehrin sıcaklık seviyelerine göre bölgedeki bitki örtüsünü haritalandırmıştır. Bu çalışmada, sıcaklığın yükseldiği bölgelerde bitki çeşitliliğinin azaldığı ortaya konmuştur. Fortier, sıcak bölgelerde orman yapısının daha homojen hale geldiğini; buna karşın daha serin alanlarda bitki türlerinin çok daha çeşitli olduğunu vurgulamaktadır.
