Güney Afrika’da Kaçak Madencilik Krizi
Güney Afrika’nın yetkilileri, yasa dışı bir altın madeninde mahsur kalan yüzlerce madenciyi tutuklama kararı aldıklarını açıkladı. Maden Bakanı Gwede Mantashe, madende dört aydan fazla süreyle kalan kaçak madencilerin “tamamının suçlu olduğunu ve bu nedenle tutuklanmaları gerektiğini” belirtti. Ülkedeki bir yargıç, bu trajik olayın, Güney Afrika’nın tarihindeki en karanlık dönemlerden biri olarak kayda geçebileceğine dair uyarılarda bulundu. Yetkililerin uzun süredir “deliklerinden çıkarmak” için yiyecek ve su göndermeyi reddettiği madencilerin, açlık nedeniyle birbirlerini yemeye başladığı bildirildi. Şu ana kadar 82 madenci sağ olarak kurtarılmışken, 36 kişinin cesedi çıkarıldı. Kurtarılan tüm madencilerin, polis tarafından gözaltına alındığı ifade edildi. Cesetler, siyah torbalara sarılarak, vücutlarının durumu görünmeyecek şekilde kaldırıldı.
AYLARDIR SÜREN KUŞATMA
Güney Afrika’da terk edilmiş Stilfontein altın madeninde, binden fazla bağımsız kaçak maden işçisi, “zuma zumas” (Zuluca “şansını deneyenler”) olarak adlandırılan bir grup, 2024 yılının Ağustos ayında aniden gerçekleşen bir polis baskını nedeniyle yakalanmamak için madenin derinliklerine kaçmıştı. Madenin derinliklerine girmemeyi tercih eden Güney Afrika polisi, kaçak madencilerin taarruz tüfeklerine sahip olduğuna dair duyumlar almış ve maden girişlerine konuşlanarak madencilerin çıkmasını beklemişti. Yaklaşık iki ay sonra insani yardım kuruluşları devreye girerek, mahsur kalan madencilere yardım etmek amacıyla gönüllüler, sınırlı miktarda yiyecek ve su ile madene inmişti. Gönüllülerle konuşan madenciler, açlıktan ölen arkadaşlarının cesetlerini yemeye başladıklarını aktardılar. Bakan Mantashe, “Devletin yasa dışı eylemlerde bulunan kişilere yardım etme gibi bir yükümlülüğü yok. Tehlikeli bir yere kendi iradeleriyle girdiler” şeklinde açıklamalarda bulundu ve polis kuşatmasını savundu.
ÜLKE TARİHİNDE BİR LEKE
Güney Afrika’da ırksal ayrımın sona ermesinin ardından kapanan 6 bin değerli metal madeninin, şiddet yanlısı çeteler tarafından ele geçirildiği biliniyor. Gruplar, altın fiyatlarının rekor seviyelere ulaşmasıyla birlikte değerli metal kaçakçılığı konusunda birbirleriyle güç mücadelesi yapıyor. Güney Afrika Maden Bakanlığı, bu yasa dışı faaliyetlerin ülke ekonomisine yılda yaklaşık 1 milyar dolar zarar verdiğini belirtiyor. Mahsur kalan madencilerin büyük bir kısmının, Lesotho, Zambiya ve Mozambik gibi komşu ülkelerden gelen gönüllü işçiler olduğu ifade ediliyor. Yargıç Ronel Tolmay, geçtiğimiz hafta kurtarma emri vererek, bu durumun ülkenin tarihinde bir kara leke olarak anılmasını istemediğini dile getirdi. Hükümetin kurtarma operasyonu için yaklaşık 12 milyon rand (634 bin dolar) harcaması gerektiğini belirtti.
BİR DERİ BİR KEMİK
Madencilerin aileleri ve dostları, Stilfontein madeninde derme çatma bir makara sistemi kurarak gıda paketleri gönderiyor ve zor durumda kalan madencileri kendi imkanlarıyla yüzeye çıkarmaya çalışıyor. Ancak kurtarma süreci oldukça zahmetli ve bir kişinin yüzeye çıkarılması yaklaşık dört saat sürüyor. İki kurtarılan madenciye ait videolarda, madencilerin “bir deri bir kemik” kaldığı gözlemleniyor. Kurtarılan tüm madencilerin polis tarafından tutuklandığı bildirildi. Özel bir şirket olan Maden Kurtarma Servisi, hükümetin yardımıyla operasyonu sürdürüyor. Ancak Mantashe, operasyonun masraflarının maden sahibinin karşılaması gerektiğini vurguladı. İnsan hakları örgütü lideri Mzukisi Jam, hükümetin anayasal sorumluluklarını yerine getirmediğini belirterek, “Dünyada insan haklarının savunucusuyuz ama aynı özeni kendi insanımıza göstermiyoruz” dedi.
