Tekerleğin Tarihçesi: Yeni Bir Keşif
Tekerleğin icadı, insanlık tarihinin en önemli dönüm noktalarından biri olarak kabul ediliyor. Ancak tekerleği ilk kimin bulduğu sorusu, yeni bir keşifle birlikte 6.000 yıl daha geriye gitmiş durumda. Bu durum, tarih meraklıları ve arkeologlar için heyecan verici bir gelişme!
Tekerleğin ilk örnekleri, günümüzde Irak sınırları içerisinde yer alan Mezopotamya’da, M.Ö. 4000’li yıllara tarihleniyor. Bu dönemde tekerlek, çoğunlukla çömlek yapımında kullanılmıştır. Yaklaşık 500 yıl sonra, Tunç Çağı’nda tekerlekli araçların kullanımıyla ilgili ilk kanıtlar ortaya çıkmaya başlar. Ancak, en son yapılan araştırmalar, İsrail’deki bir arkeolojik alandan elde edilen delikli çakıl taşlarının, tekerlekler de dâhil olmak üzere dönen aletlerin gelişiminde yeni bir önemli dönüm noktasını temsil edebileceğini göstermektedir.
Nahal-Ein Gev II kazı alanında, çoğunluğu kireçtaşından oluşan ve ortasında delik bulunan dairesel şekilli yüzlerce çakıl taşı keşfedilmiştir. Bu taşların tarihi, yaklaşık 12.000 yıl öncesine dayanıyor. Araştırmacılar, bu taşların muhtemelen ağırşak (iplik eğrilen iği ağırlaştırmak için kullanılan küre biçimindeki cisim) olarak kullanıldığını öne sürüyorlar. Laurent Davin ve ekibi, Kudüs İbrani Üniversitesi’nden araştırmacılar, bu taşların kopyalarını yaparak keten eğirmede başarılı bir şekilde kullanmışlardır. Bu deneyimler, teorinin doğruluğunu desteklemektedir.
Ekip, bu ağırşaklardan oluşan koleksiyonun, insanların tekerlek şeklindeki bir aletle dönüş hareketini kullanmasının çok erken bir örneği olduğunu belirtmektedir. Çalışmanın yazarlarından Profesör Leore Grosman, “Bu delikli taşlar, aslında biçim ve işlev bakımından ilk tekerleklerdir. Merkezinde bir delik bulunan ve dönen bir aksa bağlı yuvarlak bir nesnedir. Taşıma amaçlı tekerleğin ortaya çıkmasından çok önce kullanılmıştır” açıklamasında bulunmuştur.
Bu araştırmacılar, erken dönemlerdeki bu kullanımın, çömlekçi tekerleği ve otomobil tekerleği gibi gelecekteki tekerlek temelli dönmeli icatların gelişimine zemin hazırladığına inanmaktadır. Grosman, “Çalışmanın en önemli yönü, modern teknolojinin bize tarih öncesi zanaatkarların parmak izlerine derinlemesine dokunmamıza, daha sonra onlar ve yenilikçilikleri hakkında yeni şeyler öğrenmemize ve aynı zamanda modern teknolojimizle nasıl bağlı olduğumuzu anlamamıza olanak tanıdığıdır” diyerek, bu keşfin önemini vurgulamaktadır.
Araştırma, Plos One dergisinde yayınlanmıştır.
